Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

СУЗ ТУРКУМЛАРИ
От 
Сифат 
Сон 
Феъл 
1. Шахс, нарсани билдиради. 
1. Шахс, нар-санинг 
белги-сини билдиради. 
1. 
Шахс, 
нар-санинг 
саноғи 
ва 
тартибини 
билди-ради. 
 1. 
Шахс, 
нарсани 
ҳаракатини билди-ради. 
 
2.
К
ИМ
?
ЁКИ НИМА
?
СЎРОҒИГА 
ЖАВОБ БЎЛАДИ
. 
2. Қандай ёки қанақа 
сўроғига жавоб бўлади.
2. Неча ёки нечанчи 
сўроғига жавоб 
бўлади. 
 2. Нима қилди? Нима 
қилади? Нима қиляпти? 
Нима 
қилмоқчи 
каби 
сўроқларига 
жавоб 
бўлади. 
 

---

 3. Бирлик ва кўпликда қўлланади. 
3. Ўзгармайди 
3. Асосан ўз-гармайди. 
Бўлишли ва бўлишсиз 
шаклда қўлланади. 
4. Эгалик қўшимчалари би-лан 
ўзгаради. 
4. 
Гапда 
ик-кинчи 
даражали 
бўлак 
вазифасида келади. 
4. 
Гапда 
иккинчи 
даражали 
бўлак 
вазифасида келади. 
4. 
Шахс-сон 
қўшимчалари 
билан 
тусланади. 
5. Келишиклар билан турланади.   
5. Уч замонни билдиради. 
6. Гапда эга ёки иккинчи даражали 
бўлак ва-зифасида келади 
6. 
Гапда 
кесим 
вазифасида келади. 
Бошланғич синфлар дастури ўқувчиларни сўз туркумлари мустақил ва ёрдамчи сўз туркумларига 
бўлиниши билан махсус таништиришни кўзда тутмайди, аммо ўқитувчи болаларни сўз туркумларининг 
белгилари билан амалий таништиради. Масалан, мустақил сўз туркумлари: сифат, сон, олмош, феълнинг 
лексик маънолари, морфологик хусусиятлари гап бўлаги вазифасида келишини биладилар. 
Сўз туркумларини ўрганишдаги асосий вазифа ўқувчиларнинг
оғзаки ва ёзма нутқини ўстириш, 
луғатини янги от, сифат, сон, феъллар билан бойитиш, ўқувчилар шу вақтгача фойдаланиб келаётган
сўзларнинг маъносини аниқ тушунишига эришиш, боғланишли нутқда у ёки бу сўздан ўринли фойдаланиш 
малакасини ўстириш ҳисобланади. Бу вазифаларни муваффақиятли ҳал қилиш учун сўз туркумларини 
ўрганиш жараёнида синоним, антонимлар (терминлар берилмайди) устида мунтазам иш олиб борилади, 
ўқувчилар кўп маъноли сўзлар, уларнинг ўз ва кўчма маънода ишлатилиши билан таништирилади. Бунда 
таълимни ўқувчиларнипг шахсий тажрибалари, бевосита кўрганлари, радиодан эшитганлари, китобдан 
билиб олганлари билан боғлаш муҳим аҳамиятга эга. 
Ўқувчиларда кузатиш, муҳим нарсаларни сезиш кўникмаларин шакллантириш, атроф-муҳит 
ҳақидаги билимларини бойитиш билан бир вақтда уларнинг нутқини ўстириш вазифаси ҳам амалга 
оширилади.