Ўзбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

3.6.
 
ХОМАКИЛАРНИ ҚИЗДИРИБ ҲАЖМИЙ ШТАМПЛАШ 
3.6.1.
 
Штамплаш ҳақида умумий маълумотлар 
Штамплаш 
бу
– 
штамп бўшлиғининг шакли ва ўлчамлари тайѐр 
деталга яқин бўлган штамплар ѐрдамида болғалаш жараѐни. Хомакиларни 
қиздириб ҳажмий штамплаш машинасозликда кенг қўлланилади, чунки бу 
усул юқори унумлик, деформацияланган хомакиларни юқори механик 
хоссалари, ўлчам ва шакл аниқлиги билан ажралиб туради. Қиздириб 
штампланган хомакиларнинг ўзаро алмашувчанлиги туфайли механик ишлов 
бериш учун аниқлиги юқори бўлган мосламаларни қўллаш мумкин бўлади, 
бу тайѐр деталларнинг аниқлигини оширади ва ишлов бериш таннархини 
камайтиради. 
Штампланган хомакиларда механик ишлов бериш учун минимал қўйим 
қолдириш мумкин, бу метал сарфини ва механик ишлов бериш 
операцияларни камайишига олиб келади. Конструкцион пўлат, алюминий ва 
магний қотишмалардан штампланган деталларнинг кўпчилик юзалари 
(бирикма юзалардан ташқари) металлкесиш дастгоҳларда қўшимча ишлов 
беришни талаб қилмайди. Штамплашнинг махсус совуқ ва қиздириб 
калибрлаш каби усуллари бирикадиган юзалар учун ҳам механик ишлов 
беришнинг ўрнини босади.
Шуни таъкидлаш керакки, хомакиларни қиздириб ҳажмий штамплаш 
бир хил ҳолатларда бошқа масалан, қуйиш, механик ишлов бериш, 
пайвандлаш усулларга қараганда анча қимматга тушади. Шунинг учун 
қиздириб штампланадиган деталларнинг конструкциясини технологик 
жиҳатдан астойидил лойиҳадан бошлаб буюмнинг умумий кўринишигача ва 
алоҳида тугунларнинг чизмасигача ўрганиб бориш лозим. 
Қиздириб штампланадиган хомакиларни лойиҳалаганда қуйидаги асосий 
қоидага риоя қилиш керак: бундай деталларда ишланмайдиган юзалар иложи 
борича кўп бўлиши керак. Буюмнинг чизмасида штампнинг ажратиш 
чизиқларни, ишланмайдиган юзаларда штамплаш қияликларини, бурилиш, 
қайрилиш радиусларни, қовургаларнинг баландлиги ва қалинлигини ва 
ҳ.з.ларни кўрсатиш лозим.