Ўзбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

Штамплаш қияликлари 
 
Штамплаш қияликлар тайѐр поковкани 
штамп бўшлиғидан бемалол чиқариб олиш 
учун мўлжаллланган. Штамплаш қияликни 
қиймати 
қўлланиладиган 
қурилмалар 
турига 
ҳамда 
хомакининг 
шаклига, 
ўлчамларига ва материалига боғлиқ. 
Поковка 
шакли, 
ўлчамлари 
ва 
материали 
маълум 
бўлганда 
қиялик 
қиймати деталнинг ва қия қилиб тайѐрланадиган детал элементининг 
баландлиги боғлиқ. Штамплаш қияликларнинг иккита тури ажратилади 
ташқи қияликлар (α) ва ички қияликлар (β) (3.6 расм).
Штампланган хомакини штамп бўшлиғидан яхши олинишини 
таъминлаш учун хомакиларнинг ички штамплаш қияликлари ҳар доим ташқи 
қияликлардан катта бўлиши керак (α < β). Бунинг сабаби: штамлаш 
жараѐнида хомаки совиб боради, хомаки юзалари кичраяди ва хомаки 
3.6 расм.Штамплаш 
қияликлари

---

47 
штмапининг чиқиб турган қисмларини қисиб қўяди ва натижада хомакини 
штамп бўшлиғидан чиқариб олиши қийинлашади. Ташқи юзаларнинг ҳам 
ўлчамлари кичраяди, лекин бу хомакини штампдан чиқариб олишини 
осонлаштиради.
Ташқи ва ички юзалар учун ҳар хил штамплаш қияликларни белгилаш 
ҳар доим ҳам ўзини оқламайди. Қўштаврли ва швелерли кесимларнинг 
қовурғаларида ҳар хил 
қияликлар 
штампнинг 
тайѐрланишини 
мураккаблаштиради. Пўлат ва титан қотишмалар учун энг кўп тарқалган 
штамплаш қияликлари 5-7
0
, енгил қотишмалар учун 3 - 5
0
ташкил қилади.
Агар штамплаш қурилмаларда тайѐр хомакиларни туртиб чиқариш 
мосламалари бўлса штамплаш қияликлари камайтириш мумкин: пўлат ва 
титан қотишмалардан тайѐрланадиган деталлар учун 2 - 5
0
гача, енгил 
қотишмалардан тайѐрланадиган деталлар учун 1.5 - 3
0
гача.