Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети шералиев Абдусаид Шералиевич

5. Алмашлаб экишга риоя қилиш ва чидамли навларни экишга жорий қилиш.


Картошканинг ҳалқали чириши
Касаллик картошка туганагини ва ўсимлигини касалланатиради.
Бу касаллик уч хил кўринишда бўлади:
1) сўлиш; 2) ҳалқали чириш; 3) ботиқ чириш.
Ўсимликларда сўлиш формаси вужудга келганда, уларнинг барглари саргайиб, сўлиб қолади, айрим ҳолларда эса ўсимликнинг битта поясидаги барглар сўлийди.
Картошканинг касалланган туганагининг хўжайралари дастлаб юмшаб, оч-сариқ рангга киради. Сўнгра бу жойлар аста-секин ўзаро туташиб қўнғир рангли яхлит ҳалқа шаклини олади. Кесиб кўрилганда бундай доғлар кўзга яққол ташланиб туради.
Туганакларнинг ботиқ чириши, аввал улар сарғиш, мойсимон бўлиб, териси остида айлана доғларни вужудга келтиради. Бу ботиқ шаклидаги доғларни фақатгина картошкани тозаланганда кўриш мумкин.
Касаллик иссиқ иқлимли худудларда кенг тарқалган бўлиб, Россиянинг ўрта минтақаларида катта зарар этказади.
Касаллик қўзғатувчи Corynebacterium sepedonicum – бактерияси таёқчасимон, граммусбатдир. Желатинни суюлтирмайди, сутни чиритади, қандда кислота ва газ ҳосил қилмайди, крахмални гидролизлайди, индол ҳосил қилмайди. Озиқа муҳитида колониялари рангсиз, баъзи маълумотларда эса кучсиз сариқ рангга бўялиши айтилган. Бактериялар жуда секин ўсади. Озиқа муҳитида 4-7 кунда колония пайдо қилади. Бактериянинг ривожланиши учун оптимал ҳарорат 20- 25⁰ С.
Инфекция манбайи ботиқ ёки ҳалқали чириш белгиларига эга бўлган туганаклардир. Бактериялар уруғлик туганаклардан поянинг ўтказувчи найчаларига ўтиб, уларда некрозлар ҳосил қилади ва ўсимлик сўлийди. Бундан ташқари касалланган туганаклар орқали соғлом туганакларининг пустлоғига инфекция тушиб зарарлайди.


Кураш чоралари:

1. 
   Соғлом ўсимликлардан уруғлик туганаклар тайёрлаш ва экиш учун қўллаш;
   
2. 
   Уруғлик картошка далаларини касалланган ўсимликларнинг қолдиқларидан тозалаш;
   
3. 
   Туганакларни ўз вақтида, қуруқ ва иссиқ ҳавода йиғиштириб олиш;
   
4. 
   Туганакларни қуритиш ва уруғликларни қулай шароитда сақлашга қўйиш;
   
5. 
   Туганакларни экишдан олдин зарарланганларини ажратиб олиш;