гуноҳларидан халос қилади. Бу м аросим руҳонийликка қабул
қилиш да ҳам ўтказилади;
7)
руҳонийлик унвонини бериш маросими
III асрда ж ам и ят
да алоҳида гуруҳни таш кил этган руҳон и й лар уюш маси п ай
до бўлганлиги сабабли ж орий қили н ган . П равославиеда бу
м аросим алоҳида аҳамиятга эга бўлиб, уни роҳибликни их
ти ёр қи л ган к и ш и н и н г бош и га ю қори м артабали руҳоний
қўлини қўйиб баж аради. М аросим давом ида роҳибликка қабул
қ и л и н а ё тга н к и ш и га си р л и р ави ш д а х у д о н и н г м арҳам ати
ўтади ҳамда у худо ва одамлар ўртасида воси тачи ли к қи л и ш
ҳуқуқига эга бўлади, деб ҳисобланади.
П равосл ави ед а, сирли м ароси м лар б и лан бирга, ибодат
қи ли ш , хоч, бутлар,
табаррук н арсалар, ш аҳидлар ва авл и ё-
ларга си ғи н и ш каби м аросим лар мавжуд.
Ибодат қилиш —
дин д орн и н г ёки ди н дорлар гуруҳининг
худога, авлиёларга илтимос, ш икоят ёки м иннатдорчилик би л
дириб, бевосита мурожаат қилиш и. Бунда киш и тан асининг
ҳолатига алоҳида эътибор берилади, чунки ибодатнинг турига
ёки мазмунига кўра, киш ининг тиз чўкиш и, қўлларини кўтар-
ган ҳолатда ёки кўзини юмиб туриш и талаб қилинади. П раво
слав черковида, одатда, ибодат ти к туриб бажарилиш и сабаб
ли диндорларнинг ўтиришлари учун курсилар қўйилмайди.
Хочга сиғиниш
— И со М асиҳнинг хочга михлаб қўйилиш и
билан б оғлиқ маросим. У христианликнинг тимсоли ҳисобла-
нади. Бу п р авосл ави ен и н г эн г муҳим
элем ентларидан бири
бўлиб, дин и й ривоятларда ёзилиш ича, И со М асиҳнинг қони
тўкилганлиги сабабли, хоч илоҳий кучга эга бўлган. У одамлар
ни ёвуз кучлардан сақлайди. Хоч тўрг бурчакли, олти бурчакли
(И сонинг бош идан баландроқ қилиб хочга ёзув тахтачаси қоқиб
қўйилганлиги сабабли), саккиз б у р ч а л и (И сон и н г оёғи билан
таяниш и учун хочга тахтача қоқиб қўйилганлиги сабабли) ш акл
ларда тасвирланади. Х очнинг барча
ш аклларидан кенг ф ойда-
ланилади ва улар бир хил аҳамиятга эга.
Бутларга сиғиниш —
православие м ароси м л ари н и н г му-
ҳим эл ем е н тл а р и д ан бири. Бутларда О та худо, Ўғил худо,
М уқаддас Руҳ, М уқаддас учлик, Б и б и М ари ям , авл и ёл ар-
н и н г ва еван гел и ялар м уалли ф лари н и н г
тасвирлари чи зи л-
142 -
ган ёки ўйиб иш ланган бўлади. Д и н и й ривоятларга кўра, хрис-
ти ан л ар бутларда тасвирланган персон аж ларга си ғи н и ш и ёки
улар би л ан бевосита мулоқот қ и л и ш и мумкин. Бутлар ило-
\ и й кучга эга бўлиб, одамларга кун дали к м уам м оларини ҳал
қи л и ш л ари да кўм аклаш ади. П равослави ед а Б и би М а р и я м
н и н г тасви р и чизилган бутлар ал оҳи да улуғланади. Д и н и й
р и в о я т л а р д а ё зи л и ш и ч а , бу тл ар т и р и к
м авж удотлар каби
х и сл атл ар га эга. У лар о д ам л ар с и н г а р и кўрад и , э ш и та д и ,
оғр и қн и сезади, изтироб чекади, уча олади,
сувда сузади ва
қўйилган ж ойидан кетиб қоли ш и м ум ки н . Бутлардаги пер-
с о н а ж л ар турли қ и ёф ал ар д а та с в и р л а н а д и . М асал ан , И со
М асиҳ VII асргача қўй ёки б а л и қ қи ёф аси д а, М уқаддас Руҳ
кабутар к ў р и н и ш и д а , ҳавар и й л ар : Л у ка — б уқа, И о а н н —
бургут сингари қиёф аларда тасвирланган. П ерсонаж лар қиёф а-
лари да м и л л и й л и к белгилари мавжуд.
Авлиёларга сиғиниш.
А влиёлар — христианликда ўзини ху
дога хизм ат қилиш га бағиш лаб, тақводорли к билан яш аган -
лиги учун нариги дунёда м укоф отланган ва од ам ларнинг тақ-
дирига аралаш иш дек мўьжиза кўрсатиш кучи бахш ида эти л
ган киш илар. Х ристианликда ай ти ли ш и ча, авлиёлар одамларга
ҳом ийлик қилиш лари ва ҳаётий м уам м оларининг \а л эти л и
ши га кўм аклаш иш лари мумкин. Улар худо ва одамлар уртаси
даги воситачилардир. Авлиёлар м аҳш ар
куни киш илар гуно-
ҳининг кечирилиш ини худодан сўраб бериш лари мумкин.
Х р и сти ан л и к ш аклланаётган д аврл ар да одамларга хизм ат
л ар и учун авл и ё у н во н и б е р и ш н и н г умум э ъ т и р о ф этган
қоидаси \а л и иш лаб чиқи лм аган эди. Ш у боис ўш а д авр л ар
да а ф с о н а в и й о б р азлар, х ал қ ф о л ь к л о р и қ аҳр ам он л ари ва
м аж усий м аъбудлар ҳам авлиё деб эъ л о н қилинган. К е й и н ч а
л и к бу м асаладаги н о ан и қд и кл ар б ар тар аф этилган (ж умла
дан, православиеда авлиё ун во н и н и б ер и ш м асаласи билан
махсус к о м и с си я ш уғулланади ва у н и н г такл и ф и м уқаддас
С и н о д д а кўриб ч и қи л ган и д ан к ей и н м уҳокам ага қўйилади
\а м д а қарор қабул қилинади). А вли ёлар иж тим оий ҳаётдаги
аҳам иятига кўра б и р-б и ри д ан ф ар қ л а н а д и ва
куйидагиларга
б ўлинади: ф ар и ш т а л а р , п а й ға м б а р л ар , ҳ авар и й л ар , т а қ в о -
дорлар, ҳақи қат учун кураш ганлар ва ҳоказо.
143 -
