И с о н и н г туғилиш и байрами — Ўғил худо И со М асиҳнинг
туғилиш ига б ағиш лаб ўтказиладиган байрам . И нж илда Биби
М ариям и ф ф ати сақлан и б қолган ҳолда Ота худодан илоҳий
ҳом иладор бўлганлиги ва натижада И со М асиҳ туғилганлиги
қайд этилади. И со М асиҳнинг туғилиш и
и н сон и ят тарихида
беқиёс аҳамиятга эга воқеа бўлган. И со туғилган кундан бош лаб
барча одам лар учун халос бўлиш , абадий ҳаёт ва роҳат-ф а-
роғатда яш аш и м ко н и яти очилган. Д астлаб И сон и н г туғил-
ган кунини христианлар бянварда н и ш он лаган лар. К ей и н ч а
л и к уни 25 декаб рд а ниш онлаш белгиланган. Йил ҳисобида
ф а р қ бўлганлиги учун И сон и н г туғилган куни католикларда
7 январда, православларда 25 д екабрда ниш онланади.
Катта б ай р ам л ар н и н г кейингиси М уқаддас учли к бай ра-
мидир. Х ристиан ларда бу пасха бай рам и д ан 50 кун ўтгани-
дан кейин н и ш онланад и. Шу боис у эл л и к кунлик байрам
деб аталади. И н ж и лд а қайд эти л и ш и га кўра, И со қайта ти -
рил ган и дан кей и н 50 кун ўтгач, ш оги рдлари ҳаварийларга
М уқаддас Руҳ аён бўлади. Айнан шу воқеа кунда мўъжиза юз
бер ад и . Ҳ а в а р и й л а р зи м м аси га « п а й ға м б а р » л и к ва зи ф а си
ю кланади ва улар турли халкдар ти ллари да гапира б о ш л ай
дилар. Ш у воқеадан кейин ҳ авар и й л ар н и н г
м и сси о н ер л и к
(лоти н ча
missio —
хабар элтувчи, зи м м а с и га ю клаш деган
м аъ н ол арн и ан гл атади ) ф аоли яти б о ш л ан ад и .
Ўн икки б ай рам д ан кей и н улуғ б ай р ам л ар си ф а т и д а қабул
қили нган беш та байрам туради. У лар қуйидагилардан и б о
рат: И сони хатна қ и л и ш , И оанн П редтечан и н г туғилган куни,
ҳаварийлар И о ан н ва Павел куни б ай р ам и , И оанн П редте
чанинг б ош и кеси л и ш и ва Ҳ о м и й л и к байрам и.
Х ри сти ан л и кд а ниш онланадиган ўрта ва ки чи к б ай р ам
лар асосан м аҳаллий аҳамиятга эга бўлиб, од атд а б и р о р та
маҳаплий авлиёга бағиш ланади. Бу б айрам лар шу қадар кўпки,
йи л н и н г ҳар б ир куни би ро н -б и р авл и ёга бағиш ланган б ай
рам га тўғри келади.
Д и н и й б ай рам л ар ва м аросим ларни баж ариш да, д и н д о р
лар ҳаётида ч ер к о в ва руқонийлар муҳим ўринга эга. Ч ерков
И со М аси ҳ н и н г илоқий «жисми»га қи ёсл ан ад и . У
худо ва
одам ўртасидаги воситачи маскан вази ф аси н и баж аради. Ч ер-
145
-
ковнинг муҳим ижтимоий вазиф ани б аж ари ш и уни қуриш да
м он у м ен тал л и кка, б езакл ар н и н г гузаллиги ва ҳаш ам дорли-
гига а ю ҳ и д а эъти бор б ер и ш н и талаб қилади. Ш унингдек,
д и н д орлар черковга келганида, б и н о н и н г улуғворлиги, ички
ва таш қи қисм идаги ҳаш амат, ю ксак санъат дараж асида б а
ж ари л ган б езакл ар и худон и н г ч ек си з қудратини н ам о й и ш
қилиш и би л ан бирга д и н и й билим б ерган, И н ж и лн и н г м аз
муни би лан таниш тирган .
Ч е р к о в д а
ваъз айтилади , худога с и ғи н и ш м аросим лари
ўтказилади, И нж илдан лавҳалар ўқилиб, сирли м аросим лар
б аж ари лад и . П равосл ави ед а д и н д о р д а н м унтазам черковга
қатнаб туриш талаб қилинади.
Ю қ о р и д а қай д э т и л г а н и д е к , п р а в о с л а в и е к а то л и ц и зм
каби м арказлаш ган
таш ки лотга эга эм ас, у бир қатор авто
кеф аль ч ерковларга бўлинади. А втокеф аль черковларни бош -
қариш тартиби тўғрисида яққол тасаввурга эга бўлиш учун
Рус православ черкови б ош қарув тар ти би н и тахлил қилиш
мақсадга м у во ф и қ булади.
Рус православ черковига патриарх раҳбарли к қилади. П ат
риарх д и н и й иш ларга раҳбарлик қилиш да катга ваколатлар
га эга. У д и н и й таълим от ва м ароси м лар билан б оғл и қ и ш
л ар н и ҳал қилади, черковни бош қаради ва ундаги суд и ш л а
рига р аҳб арлик қилади. У мустақил черковлар билан алоқа
ўрнатиш иш л ар и н и назорат қи лад и , еп архи ялар архи ер ей -
л а р и н и н г (черков м аъмурий-ҳудудий би рлаш м аси раҳбари,
м и т р о п о л и т , а р х и е п и с к о п , е п и с к о п каби у н в о н л и к и ш и )
ф ао л и ят и н и назорат қилади, уларни л авози м и га т а й и н л а й
ди ва иш дан бўш атади, д и н и й унвон лар беради.
Рус православ черкови маъмурий-ҳудудий бўлиниш и бўйича
4 та экзархат (грекча
Do'stlaringiz bilan baham: