Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я фалсафа ва политология кафедраси

Ижтимоий онгнинг қуйидаги шакллари мавжуд:
сиёсий, ,ҳуқуқий, ,ахлоқий, диний, фалсафий, эстетик, фан ва бошқалар.
Ҳуқуқий онг деб ҳуқуқнинг субъектлари бўлган – индивид, корхона, меҳнат жамоалрининг фаолиятларида юридик қонун сифатида қабул қилинган билимлар ва қадриятларнинг акс этишига айтилади.
Ҳуқуқий онг шахс онгида, жамият ғояларида намоён бўладиган ҳуқуқдир. Ҳуқуқий онг ҳуқуқ ва қонунийликка муносабатдаги эътиқодлар, тасаввурлар, баҳолар, ҳис-туйғулар ва маънавиятнинг бошқа таркибий қисмлари тизимидир. Ҳуқуқий онг энг кам даражада давлат ва жамиятнинг таъсирига учраган ҳуқуқий маданият элементидир. Тезлик билан янги қонун қабул қилиш, давлат органини тузиш мумкин, аммо инсоннинг ҳуқуқий онгини тезда ўзгартириб бўлмайди.
Ҳуқуқий онгнинг тузулиши. Ҳуқуқий онг иккита таркибий қисмдан, яъни ҳуқуқий мафкура ва ҳуқуқий руҳиятдан иборат.


3-савол. Мафкура – инсонларнинг эҳтиёжлари, манфаатлари, мақсад ва вазифаларини ифодаловчи ғоялар мажмуаси сифатида.


Фалсафий луғатларда «ғоя» тушунчасига – инсон тафаккурида вужудга келадиган, ижтимоий характерга эга бўлган, руҳиятга таъсир ўтказиб, жамият ва одамларни ҳаракатга чорлайдиган, мақсад-муддао сари етаклайдиган кучли, теран фикр. Ҳар қандай ғоянинг асосида билим ётади (Фалсафа.Қомусий луғат. -Т., 2004. 484б.), деб таъриф берилади. Ушбу таърифда ғоянинг моҳияти ўз ифодасини топган. Шунингдек, «ғоя» яратувчанлик, яхшилик билан боғлиқ тушунча эканлиги эътироф этилган.
Ижтимоий ҳаёт соҳаларидан келиб чиққан ҳолда ғояларнинг ҳам қуйидаги турлари мавжуд:
– диний ғоялар;
– илмий ғоялар;
– фалсафий ғоялар;
– бадиий ғоялар;
– сиёсий ғоялар;
– миллий ғоялар ва бошқалар.
мафкура - муайян ижтимоий гуруҳ ё қатламнинг, миллат ёки давлатнинг, жамиятнинг эҳтиёжларини, мақсад ва интилишларини, ижтимоий-маънавий ривожланиш принципларини ифода этадиган ғоялар, уларни амалга ошириш усул ва воситалари тизимидир. Унда манфаатлари ифодаланган куч ва қатламларнинг ўтмиши, бугунги куни ва истиқболи ўз ифодасини топади.