Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

1
. Ўқувчилар билан оммавий машғулотлар.
2
. Ўқувчилар билан гуруҳли машғулотлар.
3. Ҳар бир ўқувчи билан якка тартибда машғулотлар.
Амапий машғулотлар методи ўқувчиларга умумий техника-
ижодий таълим бериш ва меҳнат малакаси билан қуроллантиришда 
асосий метод бўлиб хизмат қилади.
Таълим жараёнида қўлланиладиган воситалар таълим самара- 
дорлигини таъминлашга хизмат қилади.
Восита муайян ўқитиш методи ёки методик усулларини му- 
ваффақиятли амалга ошириш учун зарур бўлган ёрдамчи ўқув 
материалларидир. Таълим воситалари асбоб-ускуналар, лабора- 
тория жиҳозлари, ахборот ва техник воситалар (қурилмалар), 
кўрсатмали қуроллар, рамзий белгилар, дарслик ўқув қўлланма- 
лари, радио, телевидение ва компьютер ва ҳоказолардан иборат 
бўлади.
Таълим жараёнида ўқитиш воситаларидан фойдаланиш табиий 
ёки тасвирий кўргазма материаллар (предмет: схема, диаграмма, су- 
рат ва бошҳалар), лаборатория ёки демонстрация машғулотларида 
қўлланиладиган асбоб-ускуналари, ўқув қуроллари, микроскоп ва 
бошқа аппаратлар, шунингдек, мавзуга оид далиллар (цитаталар.таъ- 
риф, қоида, формула ва бошқалар) нинг ишлатишни англатади.
Таълим жараёнида таълим шакли, метод ва воситалари муҳим 
ўрин тутади. Таълимда кўрсатмалилик методииинг қуйидаги тур- 
ларидан фойдалаиилади (27-шакл).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Намойиш этиш, экскурсия ўқувчиларининг ўқув материалла- 
рини аниқ образлар орқали бевосита идрок қилишларини таъмин- 
лашда муҳим аҳамиятга эга.
Намойиш этиш методи ўқитувчи томонидан баён қилииаётган 
илмий-назарий билимларни ўқувчилар пухта ўзлаштиришлари 
учун уларнинг сезги органлари эшитиш, кўриш, ҳид ва таъм би- 
лиш, тери сезгиларининг бир объектга алоҳида-алоҳида ёки бир 
неча сезги аъзоларини бир йўла сафарбар этиш йўли билан олиб 
борилади.
Намойиш этиш методи мавзунинг хусусиятига кўра икки йўна- 
лишда олиб борилади (28-шакл).
28-шакл
Дарслик ва китоб билан ишлаш материални оғзаки баён қилиш 
методинииг асосий тури бўлиб, мактаб амалиётида муҳим ўрин 
тутади. Ўқув адабиётлари билан ишлаш мураккаб психологик 
жараённи ўз ичига олади. У таълим жараёнида ўқитувчи томони- 
дан баён ҳилинган билимларни, ўқув материалларни китоб мат- 
иидаи кўриб, онгли идрок қилиш фаолиятини ривожлаитиришни 
ҳам назарда тутади. Дарслик ва китоб билан ишлаш икки йўна- 
лишда олиб борилади (29-шакл).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Умумий ўрта таълим мактабларининг юқори синф ўқувчила- 
рини дарслик ва бошқа ўқув материаллари билан бирга хилма- 
хил қўшимча адабиёт, илмий ва илмий-оммабоп мақолалар, шу- 
нингдек, газета-журнал материалларидан фойдаланишга ўргатиб 
бориш лозим.