Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

улар қуйидагилардир:
1. Маиший меҳнат;
2. Ўқув меҳнати;
3. Ўқув ишлаб чиқариш меҳнати;
4. Ижтимоий-фойдали меҳнат ва бошқалар.
Болалар бажарадиган илк меҳнат тури маиший меҳнат бўлиб,
у ўз-ўзига хизмат кўрсатшццан бошланади. Бола мактабгача бўлган
давридаёқ ўз-ўзига хизмат кўрсатишга доир энг оддий меҳнатни
бажариши, яъни кийим-боши, оёқ кийимини озода тутиши, ўйин-
чоқларини тартибга келтириши, зарур гигиеник талабларга риоя
қилиши керак.
Оилада меҳнат тарбиясининг дастлабки унсурлари қўлланй-
лади. Бола муайян ёшга тўлгач, катталарга ёрдамлашади, ўз им-
кониятларини англаб етади ва ўқув (таълим) меҳнатига мунтазам
тайёрланиб боради.
Мактабда ўз-ўзига хизмат кўрсатишга доир қуйидаги меҳнат
кўринишлари давом эттирилади: синф хоналари ва мактаб бино-
си ҳовлисини озода сақлаш, тартиб-қоидаларга риоя қилиш, хо-
надаги гулларга қараш, уларни парвариш қилиш, гулхоналарда
гулларни ўстириш, мактаб ошхонасида, спорт зали ва сув ҳавза-
лари (бассейн)да ўз-ўзига хизмат кўрсатиш каби юмушларга ўқув-
чилар жалб этиладилар. Маиший меҳнат ёки ўз-ўзига хизмат кўрса-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

тиш меҳнатида меҳнатсеварлик, қатъийлик, ташаббускорлик, олға
интилиш сингари фазилатлар тарбияланади.
Ўқув (таълим) меҳнати ўқувчиларнинг асосий меҳнат тури
ҳисобланади. У боладан катга ахлоқий, иродавий ва жисмоний
зўр беришни, кучни талаб қилади. Ўқув меҳнати фақат билим
олишни, билишга оид кўникмаларни қарортоптириб қолмай, бал-
ки болада ипггиёқ ва бетартиблиликни тарбиялашга, ўқишга қизи-
қишни ривожлантиришга кўмаклашади, ўқишга бўлган қизиқиш,