Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

 
 
 
 
 
3.1.жадвал. 
Ижтимоий психологиянинг асосий методлари 
Асосий методлар 
Асосий методларнинг вариантлари 
Ташқи (объэктив кузатиш) 
To’plangan materialni 
tahlil qilish.
Ilgari surilgan taxminni 
asoslash uchun 
ma’lumotlarni to’plash 
Qo’lga kiritilgan 
materialning ishonchliligini 
aniqlash 
Tahlil natijalarini 
mazmunan tavsiflash
Xulosa va amaliy 
tavsiyalar
Ijtimoiy psixologiyada qo’llaniladigan 
metodlar ikkita katta guruhga ajratiladi
. 
 
Ma’lumot to’plash 
metodlari
 
Ma’lumotlarni qayta 
ishlash metodlari
 

---

Ijtimoiy 
psixologiyaninig ilmiy 
tadqiqot metodlari
Kuzatish
Tashki kuzatish
Ichki kuzatish
Eksperi
ment
Tabiiy
Laborato
riya
Suhbat, biogra
fiya
Intervyu
Anketa
Кузатиш методи
Ички (субъэктив, ўз-ўзини кузатиш) 
Эркин кузатув
Стандартлаштирилган 
Гуруҳ ичида кузатиш 
Гуруҳ ташқарисида кузатиш
Сўроқ методи 
Оғзаки сўроқ
Ёзма сўроқ
Эркин сўроқ (суҳбат)
Стандартлаштирилган сўроқ 
Тестлар методи 
Тест – сўров 
Тест - топшириқ 
Проектив тест
Социометрик тест 
Экспримент
Табиий эксперимент
Лаборатория эксперименти 
Моделлаштириш 
Математик моделлаштириш 
Мантиқий моделлаштириш 
Техник моделлаштириш 
Кибернетик моделлаштириш 
Ҳужжатларни ўргабиш методи Ижтимоий ўрганиш 
Психологик ўрганиш 
Мотивацион ўрганиш 
Классификацион ўрганиш
Контнент- анализ методи 
Матнни анализ қилиш 
Абзатсларни анализ қилиш 
Иборалар, тушунчаларни анализ қилиш 
Ижтимоий рсихологияда қуйидаги методлар мавжуд: 
Умумий психологияда боългани каби ижтимоий психологияда ҳам кузатиш методи 
қўлланилади, лекин кузатув объэкти конкрет шахсдаги психик фаолият эмас, балки 
шахснинг ижтимоий муносабатлар тизимида бевосита кузатиш мумкин бўлган ижтимоий 
хулқидир. Яъни, кузатувчи аниқ олдиндан белгиланган режа асосида ўзи ўрганаётган 
Qo`shilib kuzatish 
Tashqi kuzatish 

---

Kuza
tish
Tashqi kuzatish
Tabiiy sharoitda
Suratga olish, kinoga 
olish, tovushni yozish
Ichki kuzati (o’z
-
o’zini 
kuzatish)
Qiyinchilikni 
yengishda sabr toqat
5-
19 sargacha (o’z
-
o’zini kuzatish)
Tadbirda hamma 
tekshiriladi
Hamma boshdan 
kechiradi
Hamma kuzatadi
гуруҳнинг фаолиятини, вербал ва новербал хатти-ҳаракатларни маълум вакқ бирлигида 
муттасил кузатиб, олинган маълумотларни қайд этиб боради. Бунда замонавий аудио ва 
видеотехникадан фойдаланиш, у ёки бу ҳаракатларни қайта-қайта қуриш орқали керакли 
хулосаларни чиқариш мумкин. Ижтимоий психологияда қўлланиладиган кузатиш 
методининг асосан 3 шакли мавжуд:
3.5-расм. 
А. Қушилиб кузатиш - бунда тадқиқотчи кузатувчилар фаолиятига бевосита
аралашиб, улар билан керак бўлса, яшайди ва ишлайди. Бу усулдаги энг муҳим хусусият 
унинг табийлиги бўлиб, кузатиш объэктлари ўзларининг кузатилаётганликларини 
сезмайдилар ва кузатувчини гуруҳнинг аъзоси сифатида қабул қиладилар. Ушбу шартнинг 
бузилиши экспериментнинг самарасиз булишига олиб келиши мумкин.
Б. Ташқи кузатиш-кузатувчилар фаолиятига аралашмаган ҳолда улар ташқи хулқ 
атворини қайд қилишдир. Бу усул муайян вақт ва сабр-тоқат талаб қилиши билан бошқа 
методалрдан фарқ қилади, баъзида қисқа муддат ичида тадқиқотчи ўзини қизиқтираётган 
предмет хусусида ҳеч нарса қайд қила олмаслиги ёки тасодифан қўлга киритилган маълумот 
асосида хулоса чиқаришга мажбур бўлиши мумкин. Шунинг учун ҳам бу усул бошқа 
усулларга қўшимча восита сифатида ишлатилади. 
В. «Муҳим вазиятларни қайд этиш» усулида кузатишнинг моҳияти шундаки алоҳида 
шахс ёки гуруҳ кутилмаган тасодифий вазиятга солинади ва уларнинг вазиятга муносабати, 
ўзини тутиши, зиддиятли ва қийин ҳолатлардан чиқиш йўллари кузатилади. М: гуруҳни 
атайлаб олдиндан тузилган лойиҳа ёрдамида мунозарали вазиятга солиш ва унга ҳар бир 
гуруҳ аъзосини ўзини қандай тутиши ва баён этган фикрларини зикр этиш бунга мисол 
бўлиши мумкин.