Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/49
Sana25.04.2023
Hajmi0,74 Mb.
#931710
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   49
Bog'liq
psixalogiya

3.
 
Россияда ижтимоий психологиянинг шаклланиши. 
Собиқ иттифок жумҳуриятларида, биринчи навбатда Руссияда ижтимоий психология 
20-йиллардан бошлаб ривожлана бошлади. Бу борада рус ижтимоий психологиясининг 
асосчиси деб ҳақли равишда В. М. Бехтеревни кўрсатиш мумкин. У ўзининг рефлексология 
назарияси доирасидан шахс хулқ-атворининг мотивлари тушунишга ўрганганлардан 
биридир. Унинг фикрича, барча онгли ва онгсиз жараёнлар ташки хулқ-атворда, 
ҳаракатларда ифодаланади, шунинг учун ҳам ташқи ҳаракатларни, қилиқларни, нутқни, 
товушни ўрганиш, орқали шахснинг ўзини бу ҳаракатларнинг сабабларини ўрганиш, 
мумкин. Бехтеревнинг хатоси шу эдики, у ўз қарашларида социологияни биология билан, 
психологияни эса физиология билан аралаштириб юборди, шу орқали шахс ва жамият 
тараққиётининг уни версал қонунларини топмоқчи бўлди.
Бехтеревдан кейинги олимлар, Ю. Василевнинг "биологик социологияси" ҳам, М.А. 
Рейснернинг "оммавий психология" ҳам, Л.Н. Войтоловскийнинг "жамоа психологияси" ҳам 
рефлекслар қонуни механик тарзда ижтимоий психологик жараёнларини тушунтиришга 
кучириш бўлди, десак хато бўлмайди.
20-30 йилларда болалар ва ўсмирлар ижтимоий психологик тараққиётини ўрганишга 
қаратилган икки йўналиш пайдо бўлдики, улар ҳам қатор камчиликлардан холи бўла 
олмайдилар. Масалан, биологик ёки биогенетик назария тарафдорлари шахснинг 
шаклланишида ирсий ва биологик наслий омиллар етакчи рол ўйнайди, деб ҳисоблашса (Э. 
Аркин, И. Арямов, ва бошқалар), социологик ёки социогенетик назариётчилар бу борада 
ижтимоий муҳит ролини ниҳоятда ортик эканлигини ҳимоя қилиб чиқдилар. (С. Моложавий, 
А. Залкинд ва бошқалар).
30-йилларда А.С. Макаренко, А. Залужний, Л.С. Виготский, Н.К. Крупская ва бошқа 
қатор олимлар ўз назарий қарашларини марксизм билан бевосита боғлаб, жамоа ва шахс 
назариясини яратдилар. Улар шахснинг шаклланишида ижтимоий муҳитнинг, жамоанинг 
ролини, таълим тарбиянинг аҳамиятини исботлашга уриндилар. Лекин, 40-60 йиллар 
ижтимоий психология тараққиётида нисбатан сокинлик даври бўлди. Чунки психология 
соҳасида олиб борилган тадқиқотлар ичида ижтимоий психологик тадқиқотлар йўк ҳисоб 
эди. Бу фан Россияда ва бошқа Собиқ иттифокдош жумҳариятларда 70-йиллардан кейин 
кескин ривожлана бошлади. Бунда Москвалик ва Ленинградлик (ҳозирги Санкт-Петурбург) 
олимлар мактаби катта рол ўйнади. Агар Москва шахрида асосан ижтимоий психология 
бўйича фундаментал назарий тадқиқотлар кўплаб ўтказилиб, унда ҳозирги замон ижтимоий 
психологик тадқиқотларнинг эмпирик қонунлари асослари ишлаб чиқилган бўлса, Санкт-
Петурбургда кўпроқ тадбиқий илмий тадқиқот ишлар олиб борилдики, улар биргаликда 
минглаб ёш ижтимоий психологлар авлодини тарбиялаб етиштирдилар. Улар эса ҳаётимизга 
илғор фикрлар ва дадил тадқиқотлар билан кириб келиб, ҳозирги кун фанини дунё миқёсида 
мисли кўрилмаган даражага кўтардилар. Лекин, юқорида айтиб ўтилганидек, 
мамлакатимизда ижтимоий психологиянинг ривожланишида чет эл, айниқса АҚ Ш 
психологиясининг таъсири анча сезиларлидир. 

Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish