Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

ШОВИНИЗМ (фран. Chauvinims) –бошқа миллатларни менсимасликни ва ўз миллатининг уларга нисбатан устунлигини асослашга қаратилган ғоявий-назарий қарашлар системаи ва амалиёти. Шовинизм - миллатчиликнинг энг хунук ккўриниши. Шовинизм атамаси француз ёзувчилари ака-ука И. ва Т.Коньярнинг «Уч рангли кокарда» номли комедиясининг қаҳрамонларидан бири, ўзининг тажовузкор миллатчилиги билан ажралиб турадиган Никола Шовен номи билан боғлиқ ҳолда ХIХ а.нинг биринчи ярмида пайдо бўлган. Наполеоннинг босқинчилик урушлари ветерани бўлган, буюк Францияни яратгани учун императорга сажда қилиш руҳида тарбияланган, ўта миллатчи бўлган реал шахс ушбу бадиий образнинг прототипи ҳисобланади.
Шовинизм миллатчиликнинг ўзига хос шакли бўлиб, бошқа миллатларнинг жаҳон тарихида тутган ўрни, бугунги кунда кишилик жамияти ривожини таъминлашдаги мавқеи, маънавий-маданий ҳаётининг ўзига хос томонларини менсимасликда яққол кўринади. Шовинизм кўп миллатли давлат доирасида, шунингдек, муайян жуғрофий - сиёсий маконда ҳам ўзининг мутлақ ҳукмронлигини ўрнатиш учун курашда ҳам намоён бўлади.
Буюк давлатчилик шовинизми - бир давлатнинг бошқа давлатлар устидан сиёсий, мафкуравий, иқтисодий ва ҳарбий ҳукмронлигини ўрнатишга қаратилган назария ва амалиёт сифатида шовинизмнинг ўзига хос кўриниши ҳисобланади.
Буюк давлатчилик шовинизми ғайриинсоний характерга эга бўлиб, бошқа халқларни қарам қилиш, иқтисодий, сиёсий, маданий ҳаётда уларни камситишнинг ўзига хос шаклидир. Тарих иқтисодий имкониятлари заифлашган, ижтимоий тотувлик мустаҳкам бўлмаган, ички зиддиятлар кучайган, Ватан, миллат тақдиридан ўзининг шахсий ва тор гуруҳий манфаатларини устун қўядиган, ҳокимиятга даъвогарлик қилишда ўзаро келиша олмаётган сиёсий кучларнинг мавжуд муаммоларни ташқи кучлар ёрдамида ҳал қилишга уриниши ҳамда маънавий-руҳий парокандалик, эртанги кунга ишончсизлик туйғулари ҳукмрон бўлган мамлакатлар буюк давлатчилик шовинизми «ўлжаси»га айланишини кўрсатади.
Буюк давлатчилик шовинизми ҳамиша куч ишлатишга, ҳарбий, иқтисодий, сиёсий, маънавий - мафкуравий тазйиққа, зўравонликка асослангани учун ҳам миллатлар ва давлатлараро муносабатларда ишончсизлик ва душманлик кайфиятларининг чуқур илдиз отишига сабаб бўлади.