Масалан: кремней оксиди чангидан «Силикоз», кумир чангидан «антрахоз» алюминий оксид чангидан «алюминоз» силикатлар таъсиридан «силикатоз» касалликлар пайдо бўлиши тасдиқланган.
Шу билан бирга кимёвий моддаларнинг хавфлилик даражасига қараб белгиланган Давлат стандартлари (ГОСТ-120007-86) талабларига кўра синфларга ажратиш жорий этилган (1- жадвал)
Айниқса, кимёвий бирикмалар чанги заҳарли ҳисобланади. Масалан, амино-нитро бирикмалар, хром бирикмалари, уран, меркурий, ваннадий бирикмалари ва бошқалар заралидир. (2- жадвал)
Айрим кимёвий моддаларнинг хавфлилик тавсифи.
2- жадвал
Кимёвий моддалар
|
Т,0С
|
С20 макс, мг/м3
|
LC20, мг/м3
|
ПДК, мг/м3
|
Хлор
|
-34,0
|
19 640 000
|
360
|
1,0
|
Аммиак
|
-33,0
|
5 800 000
|
4500
|
20,0
|
Фосген
|
8,2
|
6 400 000
|
100
|
0,5
|
Этилен окиси
|
10,7
|
119 885 000
|
1500
|
1,0
|
Фторли водород
|
19,9
|
1 875 000
|
400
|
0,5
|
Синил кислотаси
|
26,0
|
952 000
|
50
|
0,3
|
Изопрен
|
34,0
|
1 700 000
|
144 000
|
40,0
|
Олтингугурт углероди
|
46,0
|
1 255 000
|
30 000
|
1,0
|
Бензол
|
80,0
|
320 000
|
45 000
|
5,0
|
Дихлорэтан
|
83,0
|
341 000
|
35 000
|
10,0
|
Зарин гази
|
151,0
|
11 300
|
5,0
|
0,00002
|
Замон гази
|
190,0
|
3100
|
0,4
|
0,00002
|
Ви-экс гази
|
314,0
|
1,6
|
0,2
|
0,000001
|
Барча аэрозоллар организмга ўтгач қорин, ичак йўлида ва ўпкада ўтириб қолади ва шу чанглар билан боғлиқ касаллик пайдо бўлади. Шу сабабли, кимё саноатида, медицина ишлаб чиқариш корхоналарида бир қатор чора-тадбирлар ишлаб чиқарилган. Шу жумладан, янги ва замонавий технологиялардан фойдаланиш, чанг чиқарувчи моддалар
нам ва таблетка ҳолига келтирилган ҳолда ишлаб чиқариш, ишлаб чиқариш ускуналарининг чанг чиқармаслиги, герметиклиги, мустаҳкамлигини ошириш каби тадбирлар жорий этилмоқда.
Агар чанг ажралиб чиқишини бартараф қилиш имкони бўлмаса, ишлаб чиқаришда сувдан ва намловчи моддалардан кенг фойдаланилмоқда.
Бугунги ахборот коммуникация технологиялари даврида, замонавий ҳаво алмаштириш тизими, санитария меъёрларига қатъий амал қилиш, (СН 4088-96) чегаравий миқдордан (мг /м3) ошиб кетмаслиги чораларини кўриш катта аҳамиятга эга.
2. Ҳаво муҳитидаги зарарли моддаларнинг чегара миқдорлари.
Технологик жарёнларни такомиллаштириш, иш зонасида за-
ҳарли моддалар бўлишини олдини олиш турли касбий касалликларни келиб чиқмаслиги учун асосий манбадир. Бу жуда қийин ва катта сарф харажатлар билан боғлиқ маслалардир. Шу сабабли ишлаб чиқариш жараёнларида зарарсиз, заҳарли чанглар миқдори, концентрацияси юзага келади. Шу асосда 8 соатлик иш куни, 48 соатдан ошмаган ҳафталик иш соати жорий этилган. Бугунги кунда ишлаб чиқаришда ва табиатда мавжуд бўлган 800 дан ортиқ моддаларнинг мг/м3 миқдоридаги концентрацияси аниқланиб, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан тасдиқланган СН 4088-96 га киритилган (ЙҚКМ). Маълумки, зарарли моддаларнинг турар жойлардаги миқдори ишлаб чиқаришдагига қараганда 100 баробар кам бўлиши лозим.
Шу сабабли, иш жойларини кўкаламзорлаштириш, ободонлаштириш, гуллар экиш кенг жорий этилмоқда.
Заҳарли моддалар хавфлилиги жиҳатдан фавқулодда хавфли, юқори хавфли, ўртача хавфли ва кам хавфли гуруҳларга бўлинган. СН-4088-96 га асосан баъзи моддалар учун рухсат этилган концентрация миқдорини келтирамиз.
Симоб буғи - 0,01 мг/м3
Мишъяк ва циан водороди - 0,1 мг/м3
Хлор –10 мг/м3
Бензол, фенол, стирол, ксилол -5 мг/м3
Амиак, нафталин – 20 мг/м3;
Ацетон – 200 мг/м3;
Бензин, керосин - 300 мг/м3;
Айниқса, бир қатор аэрозоллар хавфлидир. Шу жумладан, бу миқдор ДДТда - 0,1 мг/м3, алюминийда - 2, никелда -0,5, ишқорлар аэрозолида-0,5, шиша толасида -3, резинада –6, буғдой чангида -4, ун чангида -6, шакар чангида-10, тамакида–3, чойда - 3,0 мг/м3 га тендир.
Бу каби зарарли моддалар миқдорини камайтириш учун кураш 4 йўналишда олиб борилади.
Технологик жараёнларни такомиллаштириш;
Технология ва зарур мосламаларни алмаштириш;
Санитария ва гигиена тадбирларини жорий этиш;
Даволаш, соғломлаштириш ва дам олиш тадбирларини ишлаб
чиқиш орқали амалга оширилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |