Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

11- расм. Шахсий ҳимоя воситалари.

Шовқиндан индивидуал ҳимояланиш воситалари – овозни камайтириш имконини берувчи ҳимоя пробкалари, наушниклар, шлемлар бўлса, силкинишдан ҳимоя эса - махсус пойафзал ва қўлқоплардир.

Шовқинлардан ҳимояланиш учун материаллар танлашда материалларнинг товуш ўтказувчанлик хусусиятларига эътибор бериш лозим. Масалан, товуш тўлқинлари пўлатда - V = 5000 м/сек; сувда - V = 1450 м/сек; пробкада - V = 500 м/сек; ҳавода - V = 340 м/сек.
Очиқ майдонда товушнинг сферали тўлқин кучи масофа квадратига пропорционал тарзда йўқ бўлади, яъни, ғойиб бўлади.
Шунинг учун шовқин ҳосил қилувчи муҳитли ишлаб чиқариш биноларини керамик ғиштлар, пластмасса ва металл листлар билан қоплаш, ёғли лаклар билан бўяш мумкин эмас, изоляция сифатида эса войлок, асбест, пробка, қўрғошин, резина ёки товуш энергияси
қисман акс этадиган бошқа материаллардан фойдаланиш мумкин
эмас.
Товуш ютувчи бу материаллар шовқин тезлигини 7-10 дБ га камайтириш имкониятига эга.
Назорат учун саволлар.

1. 
   Механик тебранишлар деб нимага айтилади?
   
2. 
   Тебранишлар қандай пайдо бўлади?
   
3. 
   Қаттиқ жисмларнинг тебраниши нима деб аталади?
   
4. 
   Инсоннинг эшитиш органлари қандай катталикдаги механик
   

тебранишларни эшитиш қобилиятига эга?

5. 
   Инфро ва ултра товуш нима?
   

6.Товушни турли материалларда тарқалишини изоҳлаб беринг?
Адабиётлар
1. Безопасность жизнедеятелности. Под. ред. С. В. Белова,
М, Высшая школа, 2002.
2. Ғ.Ё.Ёрматов, Ё.У.Исамухамедов, Меҳнатни муҳофаза қилиш, Тошкент, Ўзбекистон нашриёти, 2002
3. Ўзбекистон Республикасининг «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги» қонуни. Тошкент, 1993.
4. Ў. Йулдошев У.Усмонов О. Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш, Тошкент, Меҳнат, 2001.
5. О.Қудратов.Т.Ғаниев. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги. Тошкент, Меҳнат, 2004.