Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

3. Ишлаб чиқариш муҳитидаги зарарли моддалар миқдорини аниқлаш.

Меҳнатни муҳофаза қилиш қонунларига асосан бинолардаги ҳаво таркиби масъул одамлар томонидаги текшириб турилиши лозим.
Зарарли моддаларнинг ҳаводаги миқдори;
1. Фотоколорометрия
2. Газохроматография
3. Спектроскопия
4. Электрокимёвий усуллар ёрдамида аниқланади.
Тезкор синаш усулида эса тўкилган суюқлик ўрнига ҳаво тўлдирилади. Яъни,
1. Ҳаво алмаштириш усулида текшириш.
2. Олдиндан вакуум қилинган ҳаво тўлдириш орқали тек- шириш.
Бугунги кунда бу тажрибалар кимёвий Гх-1,2 ёки УТ-1,2 асбоблари ёрдамида аниқланади. Корхона биноларида ҳаво таркиби эса «Сирена», Атмосфера-11, Гамма - М каби газ ўлчагичлар билан аниқланади.
Охирги йилларда торозида тортиш усулидан фойдаланилмоқда. Яъни, бу усулда тоза ва чанг фильтрлар орасидаги фарқ аниқланади. Бунда аниқлаш вақтини эътиборга олган ҳолда чангнинг оғирлиги топилади. Бу ишларни бажаришда синов пайтидаги ҳарорат ва фильтрдан ўтаётган ҳаво ҳажми эътиборга олинади.

4. Зарарли моддалар таъсиридан ҳимояланиш.

Маълумки, зарарланиш қаттиқ суюқ ва газ ҳолидаги актив моддаларнинг, нафас олиш йўли ва кўзга таъсири натижасида содир бўлади.
Тўқималарнинг шикастланишига қараб терида 4 хил даражада шикастланиш ифодаланади.
Биринчи даражали - тери қизаради оғрийдиган шиш пайдо бўлади.
Иккинчи даражали тери - касалланади ва пуфакчалар пайдо бўлади.
Учинчи даражали-тери шикастланади, тўқималар қораяди ва куяди.
Тўртинчи даражали куйиш эса терининг бутунлай куйиб қорайиши билан ифодаланади.
Кислоталар (сульфат, азот, сирка) ва ишқорлар таъсирида тери қаттиқ куйиши мумкин.
Кўзга ва сочга қаттиқ ишқорнинг тушиши жуда хавфли ҳисобланади. Водород пероксид кўзга тушса, инсон кўриш қобилиятини йўқотиши мумкин. Ишкор, кислота буғлари, аммиак, бензин ва керосинларнинг терига узоқ таъсир дерматит (тери) касалигини пайдо килади. Иссиқлик таъсирида куйишни олдини олиш мақсадида барча юқори хароратда ишлайдиган ускуналар тошқи томондан қопланади. Қуйган жойларни (ишкор, кислота таъсирида) сув билан тезда ювиш керак. Куйган жойга кимёвий бирикмалар сода, бор кислотаси, калий перманганат билан, кўзни эса сув фантанчалари билан ювиб ташлаш керак.
Заҳарли моддалар баданга тушса тампон, фильтр қоғоз билан олиб ташланади. Айниқса, нафас олиш органларини турли воситалар ёрдамида ҳимоялаш жуда мухим ахамиятга эга.
Агар организмда кучли заҳарланиш сизилса, ҳушига келтириш, аппаратлари ёрдамида нафас олдириш керак, ошқозонга тушган заҳарлар ионлашган смолалар, активланган кўмир, витаминлар, аминокислоталар ёрдамида зарарсизлантирилади.