Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

талаб қилади. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
32-боб. ЎТ ҚЎЙИШ ВА ЁНFИН ХАВФСИЗЛИГИ 
ҚОИДАЛАРИНИ БУЗИШ ЖИНОЯТЛАРИНИ
ТЕРГОВ ҚИЛИШ 
 
1-§. Ўт қўйиш ва ёнғин хавфсизлиги қоидаларини бузиш жиноят-
ларининг криминалистик тавсифи 
Ўт қўйиш ва ёнғиндан сақлаш қоидасини бузиш хавфли жиноятлар 
турига киради. Бундай жиноятлар инсон ҳаётига, айниқса саломатлигига 

---

ва уларнинг давлат ва шахсий мулкига жиддий зиён беради. 
Одатда ёнғин тўғрисида жиноят иши қўзғатишга ёнғин тўғрисида 
хабарнинг ўзи, шунингдек қасддан ўт қўйиб юбориш ёки ёнғинга қарши 
хавфсизлик қоидаларини жинояткорона бузиш, шу жумладан оловга нис-
батан эҳтиётсизлик сабаб бўлади.
Бевосита ёнғин чиқишига сабаблар хилма-хил бўлиб, уларни асосан 
тўрт гуруҳга бўлиш мумкин:
1) очиқ жойдаги ўтнинг таъсири (аланга, қизиган жисм, учқун, 
чақмоқ);
2) ўз-ўзидан ўт олиш, яъни ташқи иссиқлик таъсирида буюм-
нинг ёниб кетиши;
3) қизиб ўз-ўзидан ёниш, яъни кимёвий реакция таъсирида ёнғин 
чиқиши ва физик ҳодисалар;
4) атрофдаги предметларнинг ўз-ўзидан ёниши ва ёнғин содир 
этилишига олиб келадиган портлаш. 
Бинода ёнувчан материалнинг мавжудлиги, бинонинг ҳаддан 
ташқари ивирсиб ётганлиги, ўт ўчиришга мўлжалланган дастлабки воси-
талар, ёнғинга қарши сигнализация бўлмаслиги ёки уларнинг яроқсизлиги, 
ёнғинга қарши хавфсизлик тартиб қоидаларига риоя қилинмаслиги, ёнғин 
чиқиши, портлаш юз бериши, деформацияга учраши ва қулаши, ўт ўчи-
риш идораларига ўз вақтида хабар бермаслик, объект ходимларининг
ёнғинни ўчиришга тайёр эмаслиги ва бошқалар ўтнинг авж олиб тез та-
рқалишига олиб келувчи асосий омиллар ҳисобланади. 
Мазкур жиноятларни содир этиш усуллари ҳам хилма-хил, аммо 
баъзи бир умумий аломатлари мавжуд. 
Кўпинча қасддан ўт қўйишлар маълум тайёргарлик босқичлари би-
лан характерлидир. Бунда жиноятчи тажовуз қилиш йўллари тўғрисида 
ахборот тўплайди, ўз ниятларини олдиндан режалаштириб олади, ўт 

---

қўйиш учун зарур бўлган техник воситалар ва қуроллар танлайди, уларни 
яшириш чораларини кўради. 
Ўт қўйиш усулларини бир неча гуруҳларга бўлиш мумкин:
1) тез аланга оладиган ва тез ёнадиган материаллар ёрдамида ўт 
қўйиш;
2) махсус тайёрланган ёнувчи материаллар ёрдамида ўт қўйиш; 
3) ташқи олов манбаидан тез ўт олишга ёки белгиланган вақтда 
алангаланишга мўлжалланган махсус тайёрланган техник мослама ёки ма-
хсус яратилган шароитдан фойдаланиб ўт қўйиш;
4) ўз-ўзидан ёниб кетадиган бирор буюм ёки материал учун қулай
шароит яратиш йўли билан ўт қўйиш.