Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

88-м о д д а. Экспертнинг хулосаси


Эксперт ўз хулосасини ёзма шаклда беради ва у ишга қўшиб қўйилади.
Суд экспертга ўз хулосасини оғзаки тушунтириб беришни таклиф қилиш ҳуқуқига эга. Оғзаки тушунтириш суд маж­лисининг баённомасига киритилади, экспертга ўқиб берилади ва эксперт томонидан имзоланади.
Экспертнинг хулосасида ўтказилган текширувларнинг батафсил баёни, текширувлар натижасида чиқарилган хулоса­лар ва суднинг қўйган саволларига асосли жавоблар бўлиши лозим. Агар эксперт экспертиза ўтказаётганида суднинг қўйган саволларида кўрсатилмаган, лекин иш учун аҳамиятли бўлган ҳолатларни аниқласа, у ўзининг хулосасига шу ҳолатлар тўғрисидаги фикр-мулоҳазаларини киритишга ҳақли.
Суднинг эксперт хулосасига қўшилмаганлиги иш юзасидан чиқарилган ҳал қилув қарорида ёки ажримда асослаб берилган бўлиши лозим.


1. Белгиланган тартибда экспертиза ўтказилганидан сўнг экс­перт ўзининг хулосасини ёзма шаклда беради ва у ишга қўшиб қўйилади. Суд экспертга ўз хулосасини оғзаки тушунтириб, бериш­ни таклиф қилиш ҳуқуқига эгадир. Оғзаки тушунтириш суд маж­лисининг баённомасига ёзилади, экспертга ўқиб берилади ва у томонидан имзоланади.
Экспертнинг хулосаси ўтказилган текширувларнинг батафсил баёнидан, уларнинг натижасида чиқарилган хулосалар ва суднинг қўйган саволларига асослантирилган жавоблардан иборат бўлмоғи лозим.
Агар эксперт экспертиза ўтказилаётганида суднинг қўйган саволларида кўрсатилмаган, лекин иш учун аҳамиятли бўлган ҳолатларни аниқласа, у ўзининг фикрига шу ҳолатлар тўғрисидаги хулосаларни киритишга ҳақлидир.
Экспертнинг хулосаси суд учун мажбурий эмас ва суд унга белгиланган қоидаларга биноан баҳо беради. Экспертнинг фикрича, суднинг қўшилмаганлик сабаби иш бўйича чиқарилган ҳал қилув қарорида ёки ажримда асослантирилган бўлиши лозим.
Айрим ҳолларда суд (судья) тарафларнинг илтимослари бўйича ёки ўз ташаббуси билан бир неча экспертлар тайинлаши мумкин. Бундай ҳолларда улар ўзаро маслаҳатлашишга ҳақлидирлар. Агар экспертлар умумий бир хулосага келсалар, уларнинг ҳаммаси бир фикрни имзолайдилар. Агар улар келиша олмасалар, уларнинг ҳар бири алоҳида фикр ёзади. Суд бундай ҳолда экспертлардан қўшим­ча баёнот топширишни талаб қилиши ёки бошқа экспертлар тайин­лаши мумкин.
ФПКнинг 67-моддасига кўра, ҳеч қандай далил суд учун ол­диндан аниқланган кучга эга эмаслиги сабабли экспертнинг хулоса­си алоҳида исботлаш воситаси ҳисобланмай, барча бошқа далиллар билан биргаликда баҳоланмоғи керак. Суднинг эксперт хулосасига қўшилмаганлиги ҳал қилув қарорида ёки ажримда асосланмоғи лозим (ФПКнинг 88-моддаси). Экспертнинг хулосасини баҳолашда суд экспертиза ўтказилиши вақтида процессуал ҳуқуқ меъёрларига риоя қилинган-қилинмаганлигини, тарафларнинг ва ишда қатна­шаётган бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари бузилган-бузилмаганлиги­ни, экспертнинг ваколатлилигини текшириш усулининг илмий­лигини текшириши лозим бўлади.