Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти спорт гимнастика машғулотининг

3.2.3. Махсус жисмоний тайёргарлик дарслари
Умумий ҳамда махсус жисмоний тайёргарлик (УЖТ ва МЖТ) воситалари «ў ргатиш» ва «машғулот» шиори остида борадиган дарсларда қў лланилади. Лекин агар барча куч, диққат-е`тиборни кўпроқ мазкур машқларга жамлаш зарур бў лса, унда фақат УЖТ ёки МЖТ га бағишланган дарслар ў тказилади.
МЖТ дарслари машғулотнинг тайёргарлик даврида асосий, мусобақа даврларида эса қўшимча дарслар сифатида режалаштирилади. Бундай дарслар таркибига ривожланиши даражаси спорт-гимнастика фаолиятининг самарадорлигига тў ғридан-тўғри та`сир кў рсатувчи етакчи жисмоний сифатларни тарбиялашга ёшналтирилган машқлар киради. Уларнинг кўпчилик қисми гимнастик элемент ва бирикмалар техникаси ҳамда комбинациялар бутун ҳолда бажариш билан бевосита боғлиқ бўлиб, Ўз аро алоқадор та`сир тамойилига кўра қў лланилади (В.М. Д`ячков). Та`кидлаш жоизки, мажбурий ва эркин дастурлардаги гимнастика элементларининг Ўз и энг яхши МЖТ воситалари ҳисобланади.
МЖТ дарси гимнастикачилар организмига катта юклама беради. Ў қув-машқ дарсларида техник тайёргарлик билан боғлиқ масалаларга кўпроқ аҳамият қаратилса, МЖТ дарсларидаги ҳар бир машқда унга мослашиш мақсадида катта юкламага эришиш энг муҳим вазифалардан бири бў лиши мумкин. Машқларнинг жиддий та`сирлари йиғиндиси туфайли МЖТ дарслари, одатда, у қадар узоқ давом этмайди – кўпи билан 1,5-2 соат.
МЖТ дарслари жуда сермаҳсул, чунки махсус машқларни бирон-бир дарсда қўшимча сифатида эмас, «янги» куч билан бажариш сезиларли натижа беради. МЖТ машқларини танлаб олиш ва тартибини белгилаш алоҳида мушак гуруҳларига та`сир кў рсатиш (чегараланган усул) ёки муайян жисмоний сифатларни тарбиялаш тамойиллари бўйича ташкил этилиши мумкин. МЖТ дарсларини қуришнинг энг та`сирчан шаклларидан бири айланма машғулот бўлиб, у машқларни янада аниқ назорат қилиш ҳамда ў лчаб бериш имкониятини яратади. МЖТ дарсларини айланма усулда ташкил этишда тренер олдида турадиган энг муҳим масалалар қуйидагилардир:
- машқлар мазиуни, уларнинг ёналиш ини аниқлаш;
- турли машқларни зарур миқдорда танлаб олиш;
- машқларни бажариш кетма-кетлиги, навбатини белгилаш (айланани «ёпиш»);
- ҳар бир машқниг ў лчами, такрорлар сонини аниқлаб олиш;
- алоҳида машқлар орасидаги дам олиштанаффусларини белгилаш;
- «айлана»лар миқдори – машқлар серияларининг сонини аниқлаш.