Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

Энди ахборотни пакетли узатиш мазмуни билан танишиб чиқамиз.
Телефон тармоғидан фойдаланилганда станциялар орасидаги канал икки 
абонент томонидан тўла банд этилиб, бошқа абонентлар шу пайтда бу 
каналдан фойдаланиш имконига эга бўлмайдилар. Интернет тармоғида битта 
канал орқали бир неча абонент хабарлари узатилади. 
Таққослашнинг қулайроғи сифатида оддий алоқа хизматини олиш 
мумкин. Бунда ихтиёрий сондаги маълумотлар ихтиёрий йўналишда 
узатилади. Газета ва журналлар тўплами бўлаклаб узатилади. Интернетда 
ҳам шундай хусусиятдан фойдаланилади.
Маълумотларнинг қисмларга бўлиниши 
пакетлар 
деб аталади.

---

63 
Пакетда, хусусан, маълумотлар билан бирга уни берилган манзилга 
тўғри етказиш имконини берувчи бошқарув ахбороти (масалан, қабул 
қилувчининг манзили) ҳам берилади.
Ахборотни узатиш жараёнида, худди оддий алоқа каби баъзи хабарлар 
белгиланган манзилга етиб бормаслиги (йўқолиши), баъзи бирлари эса оддий 
алоқада рўй бермайдиган ҳолда, яъни бир неча нусхада етказилиши мумкин.
Интернет тармоғининг самарали ишлаши учун мавжуд ахборотни 
қандай қилиб пакетлар ҳолатида узатиш ва етказилган ахборотни қайта 
тиклаш ҳамда бўлакланган пакетларни фойдаланувчига қандай етказиш 
кераклиги муаммосини ҳал килиш лозим былади. 
Бу муаммоларни ҳал қилиш учун 
TCP
(Transmission Confrol Protocol —
узатишни бошқариш протоколи) ва 
IP
(Internet Protocol — Интернет 
протокол) баённомалари яратилди. Бу баённомалар Интернет тузилмасини 
аниқловчи асосий баённомалар бўлиб хизмат қилади.
Одатда, улар қия чизиқ (/) билан ажратилиб, 
TCP/IP 
кўринишида 
ёзилади. Аммо уларни ёзиш пайтида бу баённомалар компьютер тармоқда 
маълумотларни узатишнинг турли хил йўнаналишларини билдирувчи иккита 
турлича баённома эканлигини унутмаслик керак.