Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

Энди Интернет билан боғлиқ бўлган бошқа қатор тушунчалар 
билан танишамиз
.
HTML 
(Hyper Text Markup Language — гиперматн белгилаш тили) 
WWW 
тизими учун ҳужжат тайёрлашда ишлатилади. 
HTML 
буйруқлари 
орқали матнларнинг шаклини истаганча ўзгартириш, яъни матннинг маълум 
бир қисмини ажратиб олиб, бошқа файлга ёзиш, рангли тасвирларни қўйиш 
мумкин. У бошқа ҳужжатлар билан боғлайдиган гиперматнли алоқаларга эга.
WWW(World Wide Web) — «Жаҳон ўргимчак тармоғи» алоқа тармоғи 
(қисқача Web) тизимида маълумотлар гиперматнли ҳужжатлар шаклида 
олинади. 
Гиперматн 
бошқа матнли ҳужжатларга йўл кўрсатувчи матндир. Бу
 
эса бошқа матнларга (матнлар қайси мамлакатнинг серверида туришидан 
қатъи назар) тезда ўтиш имкониятини беради. Матнлар билан бир қаторда 
WWW 
ҳужжатларида мультимедиа маълумотларини ҳам кўриш мумкин. 
Матндан ташқари бошқа шаклдаги маълумотларни ҳам берувчи ҳужжатлар 
гипермедиа 
ҳужжатлари дейилади.
Мультимедиа — 
компьютерда ахборотнинг турли хил кўринишлари: 
рангли графика, матн ва графикда динамик эффектлар, овозларнинг чиқиши 
ва синтезланган мусиқалар, аннимация, шунингдек тўлақонли видеоклиплар, 
хатто видеофильмлар билан ишлашдир.
Сайт — 
графика ва мультимедиа элементлари жойлаштирилган 
гипермедиа ҳужжатлари кўринишидаги мантиқан бутун ахборот ҳажмидир. 
IP тармоқлар технологияси ТСP/IP протоколлар стекида асосланади. Бу стек 
АҚШ Мудофаа Вазирлиги ташаббуси бўйича ишлаб чиқилган ва ARPAnet 
тармоғи қурилишида қўлланилган, бу тармоқдан кейинчалик Интернет 
тармоғи ташкил қилинди. Стекни ишлаб чиқариш ва такомиллаштириш 
АҚШ университетлари, айниқса UNIX операцион тизими учун ТСР/IPни 
амалга оширган Берглидаги университет ўз улкан хиссасини қўшишди. 

---

64 
Стекни такомиллаштириш бўйича ишлар 30 йилдан ортиқ олиб борилмоқда. 
Бугунги кунда бу қуйидагиларда ишлатиладиган протоколларни энг оммавий 
стекидир: 
-Интернет глобал ахборот тармоғида; 
-Интранет деб аталувчи корпоротив тармоқни яратиш учун; 
-Экстранет деб номланувчи кириши чегараланган ва ҳимоя даражаси 
кучайтирилган корпоратив тармоқларни яратиш учун; 
-операцион тизимларни аксарияти ва локал тароқларда; 
-деярли ҳамма глобал тармоқ технологияларда (X.25, ISDN, Frame Relay, 
ATM). ТСР/IP стеки OSI моделдаги канал поғонаси протоколлар аксариятини 
қўллаб қувватлайди, масалан, коммутацияланган ва ажратилган алоқа 
линияларида маълумотларни узатиш учун қўлланадиган SLIPP ва РРР ни.
Интернетда стандартлаш
. Интернет тармоқ билан боғлиқ протокол ва 
стандартларни жадал ривожланиши меъёрий ҳужжатларни катта сонини 
тизимлаштириши, тартибга солиши ва нашр этишни талаб қилади. Бу билан 
Интернет архетектураси маслалари бўйича бошқарувчи кенгаш (Internet 
Architecture Board, IAB) шуғулланади. 2000 йил бошига 2700 дан ортиқ 
ҳужжатлар (Request for Comments,RFC) нашр этилди. RFC - бу алоҳида 
ҳужжатлар, улар техник масалаларни кенг доирасини қамраб олган, шу 
жумладан мажбурий стандартлар, стандартлар бўйича таклифлар, ахборот 
маълумотлар ва тарихий ахамиятга эга эскирган хужжатлар. Интернетда 
стандартизациялаш жараёни RFC 2026 ҳужжати билан тартибга солинади. 
IAB таркибига қуйидагилар киради: 
- RFCни ишлаб чиқарувчи ва тармоқни техник қўллаб қувватлаш билан 
боғлиқ муайян тор муаммоларни ҳал қилувчи Интернет мухандис техник 
комиссияси (Internet Engineerinng Task Force,IETF); 
- 
Интернет 
ривожланишини 
истиқболли 
масалалари 
билан 
шуғулланувчи ва стандартлар аксариятини шакллантирувчи Интернет 
тадқиқот комиссияси (Internet Research Task Force,IRTF). 
IAB 1983 йилда жисмоний шахс ва ташкилотлардан ташкил топган 
Интернет Ҳамжамияти (Internet Society,ISOS) ёрдамида ташкил қилинган
2.