Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

Тармоқларни ташкиллаштириш.
Хусусий тармоқни оддий усулда 
амалга ошириш ахборот қурилмаси учун FR интерфейсига анъанавий Т1 
мултиплексорларини қўшиш ҳисобланади, ундан ташқари бошқа овоз узатиш 
ва видео-телеконференцияларни ўтказиш каби бириктирилган вазифаларни 
бажарувчи интерфейсларга (FR махсуслаштирилган интерфейсларни эмас) 
ҳам ўрнатилади. «FR гибрид тармоғи» қуйидаги расмда айнан шундай 
тармоқ тасвирланган.
DLCI 
C/R 
EA 0 
DE 
FECN 
DLCI 
EA 1 
байроқ 
байроқ 
сарлавха 
фойдали истеъмолчи 
FCS 
байроқ 
6 бит 
1 бит 
1 бит 
4 бит 
1 бит 
1 бит 
1 бит 
ВECN 
1 бит 

---

54 
10.5-расм. FR гибрид тармоғи 
FR учун каналлар.
Рақамли ажратилган алоқа канали. Агар уларни 
ёйиш учун восита бўлса, улардан фойдаланиш энг яхши вариант 
ҳисобланади.
Физик линия.
Агар ташкилот физик (зичланмаган) линияга эга бўлса, у 
ҳолда ўрнатилган модем (яқин таъсирли ёки HDLC) ёрдамида 2 мбит/с 
узатиш тезлигига эга бўлган ўрнатилган рақамли канални олса бўлади. 
Репиторлардан фойдаланилмаса, бу канал 16 км масофагача алоқа ўрнатиб 
беради. FRAD модели ёрдамида оптик тола тезлигини 38 мбит/с (E3) гача 
ошириш мумкин.
Танал частотали ажратилган каналлар
(ТЧ). Кўп сонли FR 
тармоғининг тажрибаси ва ишлатиш амалиёти (айниқса, Россияда) шуни 
кўрсатдики, ТЧ каналларини FR тармоғида ишлатса бўлар экан. Бу ҳолда 
канал ҳолатини доимий текшириб турадиган сифатли профессионал 
моделлар керак бўлади, ундан ташқари тармоқ тузилишининг мақул 
варианти керак. FR тармоғи қурилаётганида ТЧ канал базасида кўп сонли 
оралиқ тугунларни қўйиш керак, йўқса FR яхши ишламайди.
 
Глобал адреслаш.
Биринчи керакли танланган LMI қўшимчаси глобал 
адреслаш ҳисобланади. FR базали таснифи DLCI майдон миқдорини 
таъминлайди ёки PVC ни маҳаллий қиймат билан идентификациялайди. Бу 
ҳолатда тугун ёки тармоқ интерфейси адрес бўлмаганда идентификация 
қилинади ёки шу интерфейсга уланади. Қайсики адреслар мавжуд бўлмаса, 
улар (анъанавий) адрес резолюцияси ва анъанавий топиш қурилмаси 
ёрдамида ушлаб қолинади. Бу шуни билдирадики, яхши адреслаш учун FR 

---

55 
ҳисоб - китобли картага эга бўлиши керак. Негаки, узоқдаги қурилмани ва у 
билан тармоқлараро орқали боғланган адресни топишда машрутизаторга
DLCI дан фойдаланишни ҳабар килиш учун ишлатилади.
Глобал адреслаш қўринишидаги қўшимча тугун идентификаторлардан 
фойдаланишга имкон беради. Бу қўшимчани қўллаш киймати ёки DLCI 
майдонига қўйилган маълумотлар блоки тугалланувчи якка қурилма глобал 
аҳамиятли адреси ҳисобланади (масалан, маршрутизаторлар). Бу ҳолатни 
амалга ошиши қуйидаги расмда берилган.
7.6-расм. FR адреслаш 
Шуни айтиш лозимки, расмда берилганидек ҳар бир интерфейс 
ўзининг шаҳсий идентификаторига эга. Тасаввур қиламиз, Питтсбург Сан 
Хосега маълумотлар блокини юбориши керак. Сан Хосе идентификатори 12 
ҳисоблангани учун Питтсбург DLCI майдонига 12 миқдорини жойлаштиради 
ва тармоқ FR га маълумотлар блокини юборади. Тармоқнинг чиқиш 
нуқтасида DLCI таркибий майдони 13 тармоғига ўзгаради негаки, 
маълумотлар блоки манбаи тугунини акс эттириш учун. Идентификатор ҳар 
тугуннинг алоҳида қурилмаси ҳар ҳил бўлганидек, маршрутизаторнинг ҳар 
бир интерфейсида шаҳсий катталиги бўлади. Бу мураккаб тармоқларда 
маршрутизаторларга мувофиқлашишни таъминлайди.
Глобал адреслаш йирик тармоқларда бир қатор ютуқни таъминлайди, 
бу ҳолда маршрутизаторлар тармоқ FR ни перифериясига оддий LAN 
кўринишида қабул килинади. Юқори даражали протоколларни уларнинг бор 
имкониятидан келиб чиқиб ҳамма фойдали томонидан фойдаланиш ўрнида 
уларни ҳеч кандай ўзгартириш керак эмас.