Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

Lyuteran shirkewi hám Lyuter tálimatı. Lyuter tálimatınıń tiykarǵı mánisi sonnan ibarat, insan “qálbin kutqarıwǵa”, “gúnalardan qutılıw” shirkew hám onıń merekeleri emes, insanǵa quday tárepinen inam etilgen sıyınıw arqalı erisiw múmkin. Ol insannıń qudayǵa isenimi ǵana, quday hám insan ortasında baylanıs ornatıwına tiykar dep bildi. Sonıń menen Lyuter ruwxanıylardıń jámiyetin biykar etiwmenen birge, táliymatında knyazlar hám de byurgerlerdiń ulıwmalıq mápleri názerde tutılǵan edi.

Katolik shirkewiniń táliymatlarına qarama-qarsı, Lyuter shirkew hám ruwxanıylar insan menen quday ortasında dáldálshılıq qıla almaydı, dep járiyalaǵan edi. Lyuter ruwxanıylarda úylene alıwı múmkinligi, ápiwayı kiyimlerdi kiyiw, ápiwayı adamlar qanday bolsa, sonday bolıwı kerek, dep esapladı. Shirkew hám “arzan” bolıwı kerek-uzaq sozılatuǵın duwalardan azat bolıwı, ruwxanıylar qımbatbaha kiyimnen, qımbat bezeklerden bas tartıwı shárt edi. Lyuteran shirkewi bolsa dún`yalıq hákimlerge-knyazlar hám imperatorlarǵı boysınıwı kerek. Bunday táliymat knyazlardıń máplerin bildiretuǵın edi. Shirkew reforması astında monastırlardıń jerlerin tartıp alıw túrleri ushıray basladı.

1529-jılı Karl V knyazlarǵa monastr hám shirkew múlkin alıp qoyıwdı qadaǵan etti. Sonda Lyuterdiń táreptarları oǵan narazılıǵın bildirdi. “Protestant” sózi áne usılay payda boldı. Shirkew reformashılardı protestantlar dep atay basladı. Biraq Reformaciya háreketin toqtatıwdıń ilajı joq edi. Keyin lyuteranlıq hakimler ushın onsha qorqınıshlı emes edi, sebebi olar shirkewdi knyazlarǵa boyındırıw táreptarı edi. Uzaq jıllar dawamındaǵı gúreslerden soń Karl V knyazlarǵa ózleri sıyınǵan dindi óz jerlerinde ornatıw huquqın beretuǵın nızam shıǵardı.

Germaniyaniń arqa hám arqa-shıǵıs jerleri, sonday-aq, oraylıq Germaniyanıń hám ayrım bir knyazları lyuteranlıqtı qabıl qıldı, qubla bolsa katolikte qaldı. Keyinshelik bul diniy urıslarǵa alıp keldi.