Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

Absolyutizm hám shaxs. Mámleket ádette, korollik hákimyatı bekkemleniwinen mápli esaplanadı. Ápiwayı adam urıs hám óz ara qırǵınlardan kem jábir kóretuǵın edi. Biraq, bunday mámlekette insan jeke huqıqlarına iye bolmaydı. Bunı turmıs “Bir monarx, bir nızam, bir din” principi boyınsha rawajlanǵan Franciya mısalında ayqın kóriw múmkin. Sol waqıtları ámelde bolǵan nızamlarǵa kóre teńsizlik, jınısı, milleti, dini, kásip-óneri, jámiyettegi ornı sıyaqlı belgilerde bar edi. Hayal-qızlardıń awhalı awır, olardıń jeke huqıqları derlik joq edi. Máselen, olar atası hám aǵa-inilerine qulaq tutıwı, turmısqa shıqqannan soń bolsa kúyewiniń húkimranlıǵı astında qalıwı kerek edi. Hayallar óz múlklerine xojayınlıq qıla almaytuǵın edi. Balalar hám huqıqsız sanalatuǵın edi. Shańaraqta atanıń huqıqı úlken edi. Ata balalardıń múlkine hám dáramatına olar menen birge jasaǵan waqıtlarda tolıq xojayınlıq qılatuǵın edi. Francuz nızamlarına kóre ata ulların qamatıwı, jazalawı múmkin edi. Tek sud`yanıń aldına barıwǵa erinbew hám balasın “dúzetiwge alıwları”n sorasa bolǵanı edi. Nızmnıń mine sol stat`yası boyınsha qamaqxanalarda otız jasar ulların, olardıń arasında ruwxanıylardı hám ushratıw múmkin edi. Atanıń qararı shańaraqta nızam sanalatuǵın edi. Diniy baǵınıshlılıq tiykarında hám teńsizlik bar edi. Lyudovik XIII (1601-1643) Franciyanı katolikler mámleketi dep járiyalaǵan, demek, basqa dinler joq edi, degen juwmaq shıǵatuǵın edi. Bunday shárayatta protestantlar, evreyler ortasındaǵı nekeler hám haqıyqıy emestey bolıp qaldı, sebebi mámleket tek katolik ruwxanıyları ótkergen neke hám shoqıntırıwlardı ǵana tán aladı. Milliy teńsizlik hám Evropaǵa kóp báleler keltirdi. Ásirese, evreylerdiń awhalı awır edi. Máselen, El`zasta nekeden ótiw ushın olar jeke koroldiń ruxsatın alıwları kerek edi. Olarǵa jer satıp alıw qadaǵan qılınǵan edi, eger olar jerdi ijaraǵa alsa, oǵan islew beriwde xristian xızmetkerlerinen paydalanbawı kerek edi. Evreylerdi sawda iskerligi hám bank isleri menen shuǵıllanbasın dep, yaǵnıy dáldalshılıqqa iytermelep, jerden quwıp shıǵarǵan. Social teńsizlik bar edi, onda aqsúyekler hám ruwxaniyler jeńilliklerge iye bolıp, qalǵan xalıq bolsa onnan ayrılǵan edi. Jańa dáwir anıq milliy shegaralarǵa hám bir húkimran dinge (monarxtıń dinine), bir “jerli” milletke iye bolǵan bekkem absolyutlik mámleketler barlıǵı menen xarakterlenedi. Óz mámleketi sheńberinde absolyutizm xalıqtań barlıq qatlamlarına azab-uqıbet keltiriwshi “hámme-hámmege qarsı” dep pát alǵan wayran qılıwshı urıslardı toqtatıw imkaniyatın jarattı.