‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Xurshid Do ‘stmuhammad)
138-mashq.
She’rni nasriy bayon qiling. Ostiga chizilgan so‘zlarning 
sinonimini ham toping.
Ollohning aytgani erur muqarrar,
Xesh-u begonaga aylang barobar,
H ar neki buyursa pok Parvardigor 
U ni ioriv qiling adashmay zinhor.
139-m ashq.
Quyidagi so'zlarning sinonim larini topib, izohlang.
Guvoh, zaif, kuchli, tinch, epchil, qobiliyat, hissa.
Tayanch tushunchalar
m a’nodosh so‘zlar, lug'aviy (leksik) sinonim lar, affiks sinonimlar, 
sinonim lar qatori (uya), bosh so‘z (dom inanta).
231

---

11-D A R S.
A N T O N IM L A R У А U L A R N IN G
U S L U B I Y X U S U S IY A T L A R I.
T A K R O R L A S H
11.1. A N T O N IM L A R VA U L A R N IN G U S L U B IY
X U S U S IY A T L A R I
Darsning maqsadi: 
o ‘quvchilarda zid m a’noli so‘zlar va qo‘shimchalar 
haqida bilim va ko‘nikmalar hosil qilish. 
0 ‘tilganlarni takrorlash.
R e j a: 
* Q aram a-qarshi m a’noli so‘z va q o ‘shim chalar 
haqida antonimlarning turlari.
* N utqda antonim lardan foydalanishning ahamiyati.
* 
0 ‘tilganlarni takrorlash.
J
 
1-topshiriq. Uzun
so‘zining ziddini ayting va bu zid m a’noli 
so‘z asosida gap tuzing.
2-topshiriq.
Quyidagi so'zlarning ziddoshlarmi toping va ularni 
gap ichida keltiring: yaqin..., issiq..., shirin..., oq..., baland..., 
yaxshi...
Biz o'zim izni qurshab turgan olamni sezgi a ’zolarimizning bosh 
miyamizga bergan axboroti yordamida bilib boramiz. Bilish jarayonida narsa 
va hodisalami, harakat-holatlarni, belgi va xususiyatlarni bir-biriga zidlash, 
ularning o'zaro o'xshash va farqli tomonlarini aniqlash katta ahamiyatga 
ega. Bizning butun bilim faoliyatimiz zidlanishlarga asoslangan desak, 
yanglishmaymiz. Shuning uchun zidlanishlarga bizning ajdodlarimiz Abu 
Nasr Forobiy, Jaloliddin Rumiy va boshqalar katta ahamiyat berganlar, 
xususan, Jaloliddin Rumiyning ta ’kidlashlaricha, har qanday «ashyo»ning 
qimmati ziddi bilan ayon bo'ladi, ziddi bo'lmagan narsani ta ’rif etish 
imkoniyatdan tashqaridadir. Tangri numing oshkor bo'lishi uchun qorong'i 
etib yaratilgan mazkur olamni mavjud ayladi... Odam ro'parasida Tblisning, 
M uso qarshisida F ir’avnning, Ibrohim oldida N am rudning va M ustafo 
qarshisida Abu Jahlning paydo bo'lishini bunga misol qilib keltirish 
m um kin.
Ana shunday zidlanishlar tilim izda ham o 'z ifodasini topgan. Birini 
aytishimiz bilan uning ziddi xayolimizga keladi. M asalan, oq — qora, 
uzun — qisqa (kalta), baland — past, dono — ahmoq; -li (suvli), -siz 
(suvsiz) va boshqalar.