‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

232

---

?
0 ‘zaro zid m a’noli s o ‘z va qo‘shimcha!arga antonim lar
d ey ila d i. S o ‘z m aq om id agi a n ton im la r lu g ‘aviy (le k s ik )
antonim lar, q o‘shim cha m aqomidagi antonim lar esa affiks
antonimlar sanaladi.
Nutqim izda lug'aviy (leksik) antonim lardan foydalanish fikrimizni 
ta ’sirli ifodalashda katta ahamiyatga ega. Ayniqsa, badiiy adabiyotda zid 
m a’noli so‘zlarni bir-biriga zidlash asosida badiiy san’at hosil qilinadi. 
Bunday san’atga tazod san’ati deyiladi.
140-m ashq.
Quyida berilgan so‘zlarni ikki guruhga ajratib ko‘chiring:
1. Sinonimlar.
2. Antonimlar.
Katta-kichik, taom -ovqat, yaxshi-yomon, qisqa-uzun, yuz-chehra, 
x a fa-x u rsan d , q o ro n g ‘i-y o ru g ‘, b o tir -q o ‘rqm as, k e k s a -m o ‘ysafid, 
kam bag‘al-bechora, u ru sh -tin ch lik , istam oq-qidirm oq, issiq-sovuq, 
halol-harom , tovush-ovoz, m ehnatkash-ishchan, falak-osm on, tirik- 
o ‘lik, kiyim -libos, k u n -tu n , p ishiq-xom , bosh-kalla, halak -h alo k , 
so‘zladi-gapirdi, xat-xabar.
141-m ashq.
Berilgan maqollarni ko‘chiring. Antonimlarning ostiga 
chizing.
1. 
Birlashgan daryo bo‘lur, tarqalgan irmoq bo‘lur. 2. Bolali uy — 
bozor, bolasiz uy — mozor. 3. Bor m aqtansa topilur, yo‘q maqtansa 
chopilur. 4. D o ‘st achitib gapirar, dushman — kuldirib. 5. Yomonning 
yaxshisi b o ig u n ch a, yaxshining yom oni b o ‘l. 
6. Y o‘g‘on ch o ‘ziladi, 
ingichka uziladi. 7. Kam gapirsang, k o ‘p eshitasan. 
8. Oyoq kiyiming tor 
b o ‘lsa, dunyoning kengligidan ne foyda. 9. Erni er qilgan ham xotin, 
qaro yer qilgan ham xotin. 10. Q o‘y bir terining ichida necha ozib, necha 
semiradi. 11. Holvani hokim yer, kaltakni yetim yer. 12. Aytar so'zni ayt, 
aytmas so‘zdan qayt.