‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

{oraz, uzor, ruxsor)
badiiy uslubga xoslanish belgisi boTsa, 
o ‘ng tom onidan beshta so‘zda 
{bet, aft, bashara, nusxa, turq)
salbiy 
baho m unosabati mavjud va bu salbiy baho ularda darajalanib, kuchayib 
b o rad i 
{betga
n isb a ta n
aftd a
salbiy b ah o k u c h liro q , tu rq d a esa 
ham m asidan kuchliroqdir. Demak, bu beshta so‘zda salbiy baho kuchayib 
boradi).
H ar qanday uslubiy xoslanish va so'zlovchining bahosidan xoli 
bo ‘lgan sinonim lar qatori a ’zosi 
dominanta 
(uslubiy xoslanish va baho 
bildirishga ko‘ra neytral) sanaladi. Dem ak, yuqoridagi sinonimlar qatorida 
yuz 
dom inanta sanaladi.
Sinonim lar qatori a’zolaridan nutq jarayonida o ‘rinli foydalanish 
so‘zlovchining maqsadini aniq, ravon va ta ’sirchan ifodalashda katta 
ahamiyatga ega.
227

---

1. Lug‘aviy sinonimlar nima?
2. Sinonimlar qatori (uya) deganda nimani tushunasiz?
3. Sinonim lar qatorida qanday so‘z dom inanta bo'ladi?
130-mashq.
M atnni o ‘qib, undan sifat so‘z turkumiga oid so‘zlarni 
toping. H ar bir sifatning yoniga uning sinonimlarini ham yozib boring.
Prezidentimiz aytganlaridek, «Amir Tem ur shaxsini idrok etish tarixni 
idrok etish demakdir. Amir Temurni ulug'lash tarix qa’riga chuqur ildiz 
otgan tomirlarimizga, madaniyatimizga, qudratimizga asoslanib, buyuk 
kelajagimizga ishonchimizni mustahkamlash demakdir».
Tarix — haqiqat mezoni, jarchisi. U alday olmaydi, aldanmaydi 
ham. Tarixiy jarayonlarni yoshlarimiz, butun mamlakat ahli yangi ong 
hissi bilan qabul qilmoqda. Amir Tem ur ham haqli ravishda ota yurti 
Shahrisabzda qurdirgan Oqsaroy peshtoqiga «Q udratim izga shak- 
shubhangiz bo'lsa, biz qurdirgan binolarga boqing», deb yozdirib qo‘ygan 
edi. Bu buyuk sarkardalik, o ‘z kuch-qudrati, mustaqilligiga ishonch, 
qat’iyat ramzi edi. Demak, Turonzamin yoshlari, ahli omma uchun ibratli 
iboralar bu! «Tuzuklar»da o ‘qiymiz: «Dilda e ’tiqod butun bo‘lsa, aslo 
naslimiz yo‘qolmagay, tilimiz unutilmagay, e ’tiqod susaysa, til emas, 
imon ham unutilgay...» Yo‘lboshchimiz jism onan baquw at. M a’naviyati 
yetuk bo‘lishiga alohida ahamiyat beradi. Bu borada bobomiz Am ir 
Tem um ing olib borgan m a’naviy-m a’rifiy ishlari ibratlidir. Chunonchi, 
Sohibqiron oila, nikoh, millat tozaligiga va sofligiga katta e ’tibor bergan.
131-m ashq.
Ishbilarm on so'zining m a’nosini izohlang. Shu so‘z 
ichidan bir necha so'zlar hosil qiling, atam alarning ostiga chizing.
ish, bil, arm on, nom , in, on, om i, rom, nor, anor, ob, ishla, 
mol, bilim, shina...
Yuqoridagi o'yinni siz ham davom ettiring.