‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

226

---

/
1-topishriq. Yemoq, iste ’mol qilmoq, tanovul qilmoq
so‘zlari 
ishtirokida gap tuzing. Ularning um umiy va farqli tom onlarini 
ayting.
2-topshiriq. Qaramoq
so'zining m a’nodoshlarini topib, ularni 
gap ichida keltiring. O 'zaro um um iy va farqli to m onlarin i 
tushuntiring
Tilimizda bir m a’noni bir necha so‘zlar yoki affikslar yordam ida 
ifodalash mumkin. Masalan, inson bosh qismining old tom oni 
oraz,
uzor, ruxsor, chehra, yuz, bet, aft, bashara, nusxa, turq
singari so‘zlar 
orqali ifodalanadi. Shuningdek, tilimizda 
tilchi
— 
tilshunos, dardchil
— 
dardkash, o'rinsiz
— 
beo'rin, hafsala — hafsalali
kabi qo‘shim chalar 
yordam ida bir m a’noni ikki xil shaklda yuzaga chiqarish imkoniyati ham
uchrab turadi.
|
Bir umumiy m a’noni ifodalovchi so ‘z yoki qo‘shimcha!arga
•
sinonimlar deyiladi. 0 ‘zaro sinonimik munosabatda b o ‘lgan s o ‘z
va q o ‘shim chalar sinonim lar uyasi yoki sinonim lar qatori
deyiladi.
S o ‘z m aq om id agi sin o n im la r lu g ‘aviy (le k s ik ) s in o n im la r ,
q o‘shim cha maqomidagi sinonimlar esa affiks sinonimlar sanaladi.
Lug'aviy sinonim lar garchand bir um um iy m a’noni bildirsa ham , lekin 
ularning m a’no darajasi, ijobiy yoki salbiy bahoga egaligi, m a’lum uslubga 
xoslanishi bilan bir-biridan farqlanadi. N utqiy jarayonda so‘zlovchi 
m aqsadiga muvofiq ravishda sinonim lar qatoridagi so‘zlardan birini 
tanlaydi. M asalan, yuqorida keltirilgan sinonim lar qatorida 
yu z
so'zidan 
chap tom ondagi to ‘rtta so'zda 
(oraz, uzor, ruxsor, chehra)
ijobiy baho 
va uchtasida