‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

155-mashq. Berilgan matnni o‘qing. Fikr-mulohazalar bildiring. Sohib-
qironning aytgan gaplarini darak gapga aylantiring.
AM IR T E M U R N IN G BOLALIGI
Deydilarki, Sohibqiron yetti yoshligida otasi bilan bir qarindoshinikiga 
bordi. U1 kishi badavlat, nufuzli kishi edi va farovonlik bilan kun kechirardi. 
Uning yetmishta turk va hind quli bor ediki, uning mollarini shundan 
bilsa bo‘lardi. 0 ‘sha kishi Sohibqironning otasiga shikoyat qildi: «Xudo 
menga m ol-u davlat berdi, lekin uni saqlashga tam om an ojizman. 
Qullarimiz sabr-u toqatli emaslar, farzandlarim esa salohiyatsiz. Shu 
sababdan m ol-u dunyomga nuqson yetmasa deb qo‘rqaman». Sohibqiron 
gapga aralashdi va dedi: — Ey ota! Farzandlaringga mollaringdan bo'lib 
ber va undan so'ng ularni o ‘z m ol-u mulkiga doxil qilginkim, ular o ‘z- 
o ‘zi bilan ovora bo‘lsin. So‘ng turk qullarni hind qullarning tepasiga 
qo‘yginki, hindlarni o ‘z amri farmoniga bo‘ysundirsinlar. Keyin har uch 
qulni topshir. So‘ng ularning har birini yettitadan qulning amiri qil. 
Keyin yetmish qulga bosh bo'lgan yettita qulni bir-birining ta’zim va 
tashrifiga buyur. U larni ko‘zdan qochirma». 0 ‘sha kishi darhol amir 
Tarag‘ayga dedi: «...Sening bu farzanding jahonga podshoh bo‘ladi, chunki 
buni uning shu gaplaridan fahmlab turibman...» 
(Abdurazzoq Samarqandiy
)
156-mashq. She’riy misralarning shakl va mazmuniga e’tibor bering.
Tasdiq gapmi yoki inkor? Har bir tnisraga xos uslubiy xususiyatlami ayting.
1. Daholikni da’vo qilmas u zinhor,
Chog‘i kelganicha ijod qiladi.
2. Uni hech kim tahlil qilmaydi, am m o 
U chragan har kimsa tabrik qiladi.
3
. 
0
‘qib shogirdlari kitoblarini 
K o‘zlariga surib, shukrona aytib.
4. Yurak qayta-qayta ketar hapriqib,
Ko'ngil qayta-qayta ochar chechaklar.
She’riyat uni tan olarm i-yo‘qmi,
U esa, um rbod ehtirom saqlar.
531

---

5. Aql bilan yurak o ‘rtasida bahs
D avom etar, m ana, m ing yildan beri.
Bu bahs, balki, yana ming yilda bitmas.
H am m a hayron — bilmay ustun qay biri...
Bu chigalni m en ham yecholm am , boshqa —
Bir so ‘zim bor, shunga tegishlik, kerak.
Aqli bois yostiq q o ‘yilar boshga.
D ardi bois zaxga berilar ko‘krak.
6
. Ikkim izni shum qism at,
Ishqilib ayirm asin.
Ishq — orzuyim , qanotim ,
Q anotim qayrilm asin.
Kuysam ado b o ‘lurm an,
H azilakam kuym asm an. 
(Sh. Qurbon)
157-mashq.