‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

bo'ladi. M asalan, Laplas tenglamasi elastiklik nazariyasining tekis masalasida
b osh k u ch la n ish la r y ig 'in d isin in g tarq alish in i ifod alayd i; a yn an shu
tenglam adan foydalanib, tekis o'tkazgichning har bir nuqtasidagi elektr
potensialini ham aniqlasa bo'ladi. Bu esa elektr potensialini o'lch ash orqali
mexanik kuchlanishlarni aniqlasa bo'ladi, degan gap. O'xshash — m odellar,
to'rsim on intngratorlar, uzluksiz ishlaydigan o'xshash (analog) m ashinalar
ana shu tam oyillar asosida yaratilgan.
Fizik m odellarda quyidagi masalalar:
a) konstruksiyaning buzilish tarzi va uning yuk ko'tarish qobiliyatini;
b) inshootlarga sham ol, dengiz to'lqinlari, sochiluvchi ashyolar bosim i,
portlash va boshqa ta ’sirlar reaksiyasini;
d) konstruksiya va inshootlarning kuchlanish va deform atsiya holatini;
e) dinam ik, seysm ik va portlash kuchlari ta ’sirida vujudga keladigan
in sh oot tebranishlarining ch astotasi, am plitudasi va shaklini aniqlash
masalalari hal etilishi m um kin.
Fizikaviy o'xshashlik (podobie) natural obyektdagi fizik jarayonlarning
m odelda ham to 'liq yoki qism an qayta tiklanishini talab etadi. Qurilish
konstruksiyalarining bunday m odellari, geom etrik m utanosiblik saqlangan
holda, naturadagiga qaraganda ancha kichik o'lchamiarga ega bo'ladi. Bunda
natura bilan m od eln in g tabiati, y a ’ni fizik holati bir xil b o'lish i lozim ,
natura bilan m odel sifati bilan em as, m iqdori bo'yicha farqlanadi.
F izik o 'x sh a sh lik m exan ik m o d ella sh tirish n in g asosi h iso b la n a d i.
M exanik m odellashtirish asosida quyidagi ikki m asala hal etiladi:
bulardan biri — konstruksiya elem en tlarid a hosil b o'lad igan ichki
kuchlami analitik hisoblash o'rniga ideallashtirilgan modelda vujudga keladigan