‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

XX asrning oxiri va XXI asrning boshlarida qurilish amaliyotiga temirbeton
qubba-qobiqlar, payvandlangan metall konstruksiyalar, yig‘ma temirbeton
konstruksiyalari, oldindan zo'riqtirilgan temirbeton va metall konstruksiyalar,
yelimlangan yog‘och konstruksiyalar singari qator yangi konstruksiya turlari
kirib keldi. O'ta mustahkam sement va beton, yuqori sifatli po‘lat, alumin
qotishmalari, yog‘och va sintetik plastikalar, yog‘och va metall konstruksiyalami
biriktiradigan yelimlaming turli tarkiblari va boshqa xilma-xil yangi qurilish
materiallari paydo bo'ldi.
Qurilish konstruksiyalarini hisoblashda yangi uslublarning yaratilishi,
elastiklik va plastiklik nazariyalari hamda boshqa sohalarda erishilgan so'nggi
yutuqlar konstruksiyalaming haqiqiy ishi to'g'risida to'laroq tasawur hosil qilish
hamda yangi inshootlami dadilroq loyihalashtirish imkonini beradi.
Qurilishdagi o'zgarishlar ilmiy tadqiqot ishlarini yanada rivojlantirishni
taqozo etadi. Nazariy vatajribaviy tadqiqotlardan maqsad turli materiallaming
fizik-mexanik xossalarini, shuningdek, konstruksiya va uning alohida qismlarini
statik va dinamik kuchlar ta’sirida ishlash holatini o'rganishdan iborat.
Inshootni tashqi kuchlar ta’siriga hisoblash modelini yaratish obyektning
real ish sharoitini chuqur o'rganish orqaligina hal etilishi mumkin. Bu o'rinda
tajribaviy va nazariy tadqiqotlar orasidagi bog'lanishni aniqlashdek muhim
muammo paydo bo'ladi. Qurilish konstruksiyalarining ishlash sharoitini
o'rganishning yagona yo'li tajriba — eksperimentdir. Tajribaviy tadqiqotlar
natijalari ishonchli, kafolatli bo'lishi uchun tajribalar metrologik talablarga
amal qilingan holda bajarilgan bo'lishi zarur.
Hozirgi davrda tajribaviy tadqiqotlar natijalarini tahlil qilishda fundamental