Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Низомиддинов. Ўша асар. 15-бет.
2. Ўша асар, 15-бет.
3. Умников И. Абдулланаме Хафиза Таныша и его исследователи.
“Записки коллегии востоковедов”. IV. Тош., 1929. с. 325.
4. Ўша жойда.
110


Ҳ ақи қатд а М ирқурайш элчилиги узо қ вақт А кбар том он и д ан
қабул қи л и н м ай д и . Э лчилар 1585 й и л н и н г охирида ўз м ам л ака- 
тига қайтиш олдидангина қабул қ и л и н ад и л ар .1
1586 й и л н и н г август о й и д а М и р қ у р ай ш б о ш л и қ э л ч и л а р
Ҳ и н д и с т о н д а н ўз ю р т л а р и га А к б а р т о м о н и д а н А б д ул л ахон
саройига ю борилган Ҳ аким Ҳўмом ва М ир С адрж аҳон элчилиги 
билан биргалиқда қайтиб келадилар. Ҳ аким Ҳ ўмом давлат иш лари 
б илан келган расм ий элчи ҳисобланса, Садр Ж аҳон А бдуллахон­
н и н г отаси ваф от этиш и м уносабати б илан таъ зи я б и л ди ри ш
учун ю борилган А кбар вакили эди.
Э л чи л ар 1587 йили м ай ойида Абдуллахон саройига келадилар 
ва А бдуллахон уларни катта тан тан а билан қабул қи л ад и 2.
Ҳ и н д эл ч и си А кбарн и н г Абдуллахон ном ига ёзилган м акту- 
б и н и то п ш и р а д и . М актубда д авл ат те пас и д а турган ш о \ ёки
хо н н и н г ўз м ам л ак ати н и идора этиш и ва б о ш қ а м ам лакатлар 
халқлари б илан ўрнатиладиган дўстона м уносабатларида у н и н г 
тутган ўрн и , А бдуллахоннинг А кбарни ислом д и н и га нисбатан 
бўлган салбий қараш лари тўғрисида ёзилади. А кбар ў зи н и н г жавоб 
м а к т у б и д а у ч и н м у с у л м о н л и г и , и с л о м д и н и қ о и д а л а р и н и
б у зи ш га у р и н м а г а н л и г и , ф а қ а т у л а м о л а р ҳал қ и л а о л м а га н
м асалаларни ҳал қи ли ш га ҳаракат қи л ганлигини ёзади. М актубда 
Э р о н м а с а л а с и т ў ғ р и с и д а ҳам ф и к р б и л д и р и л г а н . Л е к и н
А к б ар н и н г м актубида Э рон н и босиб олиш тўғрисида а н и қ ф и к р
а й т и л м а га н , ш у б и л ан б и р га А бдуллахон Б а д а х ш о н н и б о си б
о л ган ли ги ҳам эслати б ўтилм аган, д ем ак, Ҳ и н д и сто н давлати 
Абдуллахон б илан ал оқан и м ураккаб л аш ти ри ш н и истам аслиги 
а н и қ эди.
1589 йилда Ҳ аки м Ҳ ўм ом Туркистондан Ҳ индистонга қайтади. 
У А б д у л л ах о н н и н г м актуб и н и о л и б боради ва у б и л ан бирга 
А б д у л л ах о н Б о б у р и й л а р и м п е р и я с и с а р о й и г а т а й и н л а н г а н
элчилари си ф ати д а А ҳмад Али О тал и қ ва М ир С ад рж аҳонлар 
унга \ а м р о \ б ўлиб б оради л ар. А бдуллахон А к б а р ш о ҳ н о м и га 
ё з и л г а н х а тд а у н г а м и н н а т д о р ч и л и к б и л д и р а д и , м а к т у б д а
1. 
Н изом иддин ов И. Ўрта О сиёнинг чет эл ш арқи билан
муносабатлари. Т., 1961. 17-бет.
2. Ўша жойда.
111


ш ундай ф и к р билдирилган эд и ки , гуё А кбарнинг илтиф оти билан 
Абдуллахон Ҳ и рот ва Х уросонни забт эти ш га м у ваф ф ақ бўлган.
Б ундай э л ч и л ар ал м аш и н у ви к е й и н ч а л и к ҳам д а в о м этди. 
М а с а л а н 1591-1592 ва 1597 й и л л а р д а А к б а р н и н г э л ч и л а р и
Туркистонга келганлиги маълум.1 Ҳ ар и кки давлат ўзаро дўстлик 
муносабатларини сақлаб қолиш дан м анф аатдор эди. Абдуллахон 
учун Бобурийлар и м п ериясининг Эронга қарш и кураш да бетараф
позицияда туриш и аҳамиятли бўлса, бобурийлар им перияси учун 
эса ўзбек хонлиги билан дўст бўлиш и Ҳ и н д и стон н и н г ҳали тобе 
бўлмаган ўлкаларни босиб олиш ни м уваф ф ақиятли там ом лаш да 
и м п е р и я н и н г ш а р қ и й ў л к а л ар и д а о с о й и ш т а л и к ҳукм с у р и б
туриш и учун зарур эди.
. Ҳ и н д и с т о н д а А к б а р ш о қ д а н к е й и н г и б о б у р и й с у л т о н л а р
Ж аҳонгир (1605-1627) ва Ш оҳ Ж аҳон (1627-1658) ҳукм рон л и к 
қилган даврларда м интақалар ўртасидаги д и п л ом ати к алоқалар 
тўхтаб қолгани йўқ.
М асалан, Бухоро хони И мом қулихон (1611-1642) 1614 йилда 
ўз эл ч и л ар и н и им ператор Ж аҳонгир сар о й и га ю борган. Ҳ и н д
тарихчиси Рам еш Варма ўзбек элчилари ҳақида гапириб , улар 
И м о м қ у л и х о н н и н г Ж аҳ о н ги р н о м и га ё зга н м а к ту б и н и о л и б
к е л г а н л и к л а р и н и а й т а д и .2 М а к т у б д а ў з б е к х о н и м а р ҳ у м
А бдуллахон ва А к б ар зам о н л ар и д а Т у р к и с т о н ва Ҳ и н д и с то н
м амлакатлари ўртасида ўзаро и тги ф о қ тузилган бўлиб, бу и тти ф о қ 
натижасида И р о қ ва Э рон н и н г кўп қисм и ва Х уросоннинг босиб 
ол и нганлиги тўғрисида ёзилган, деб кўрсатилади.3 О радан бир 
қанча вақт ўтгач, 1625 йилда Ж аҳонгир ўз элчиси Ҳ аким Ҳ ози қн и
М овароуннаҳрга - И момқулихон саройига юборади.
Ҳ аким Ҳ о зи қ ўз зам онасининг бую к ки ш и си , ёрқи н акд эгаси, 
ол и м , ш о и р ва табиб эди. Ҳ аки м Ҳ о зи қ н и н г м ам лакатлараро 
дўстликни мустаҳкамлашда катга роль ўйнаганлигини ўзбек олим и 
И. Н изом иддинов алоҳида таъкидлайди.4 1626 йилда И момқулихон 
император Ж аҳонгир саройига ўз элчиси Абдураҳмон Ж уйборийни 
ж>шатиб, Х уросон учун с а ф а в и й л а р га қ а р ш и кураш д а ёрдам
/. 

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish