Ўзбек дипломатияси тарихидан

Суғд элчиси Фагуфарннинг Чочдан жўнатган мактуби
Ж ан о б и ҳукм дорга, бую к таян ч и м и з, С уғд п од ш оси , С а м а р ­
канд ҳ оки м и Д еваш ти чга у н и н г э н г эътиборсиз («м иллионинчи» 
дараж ал и ) қули Ф атуф арн дан м урож аатном а.
/. 
История Узбекистана в источниках. Составитель Б. В. Лунин.
Ташкент, Фан, 1984. с. 128-129.
2 4 3

---

Ж аноби ҳукмдор, (сенга) бую к ш о н -ш ар аф (эгасига) кўпдан- 
кўп таъзим йўллайм ан (“ мурож аат қ и л а м а н ” ).
Ва ж аноб, мен бу ерга, Чоч ҳукмдори ҳузурига келдим . Ж аноб, 
х атл арн и ҳам т о п ш и р д и м , о гзак и ( “ тил б и л а н ” ) (ай т и л и ш и ) 
л о зи м бўлган м у р о ж аатн о м ан и ҳам тўлиқ, о қ и зм а й -т о м и зм а й
(“ қо л д и қ с и з”) баён этдим.
Т уд ун га ҳ ам , у н и н г ё р д а м ч и с и га \а м . Ва ж а н о б , х о қ о н га
(м ўлж алланган) хатни ҳам, Ф аргон а п одш осига м ўлж алланган 
хатни ҳам Ф аргона тутуғи қўли билан (орқали) Ф аргона подш оси 
том он жўнатдим. Ж аноб, мен шу туфайли ю қорига том он (яна 
йўл) юра олм адим ки, хабарларга кўра хоқон (ҳеч) кўринм ас эмиш . 
Ж аноб, тудундан ва унинг ёрдамчисидан хат ва оғзаки жавобларни 
олдим ва ж аноб (йўлга чиқиб) А пвартконга (етиб) келганим да, 
жаноб, Ч адрчик ҳақида яхш и хабарлар эш итм адим ҳамда Уструшон 
вилояти ҳаммаси (душманга) топш ирилган. Ж аноб, мен ёппа-ёлғиз, 
б е ҳ а м р о ҳ ҳ о л д а ( й ў л и м д а д а в о м э т и б ) ю р и ш г а ж у р ъ а т
қилолмаяпм ан. Ж аноб, иккинчи қайта Чоч том он қайтиб келдим. 
Бунинг учун (сен) хукмдоримдан жуда ёмон қўрқяпм ан. Ж аноб 
тудун тозийлар (араблар) билан битимга биноан чекинди. Битимга 
кўра, Ж ам раваз ва ф орс лаш карбош иси қуйи том он кетдилар.
Х а б а р л а р ( б о р к и ) , т о в о н у н д и р и б о л и ш ва к у ч л а р н и
араблардан н ари га о л и б кетиш (уларнинг м ақсадидир). Ж ан о б , 
хабарларга б и н о а н хвон ак ҳеч кўринм айди, чунки улар ю қорига 
қараб кетиш ди ва қалигача ҳеч ким қайтиб келгани йўқ. Ж ан об , 
тудун Т арб ан д б и л ан битим тузган эди. У ердаги ҳам м а ж ой л арн и
о л д и . Ж а н о б Ч а д р ч и к д а (ту зи л га н ) сулҳ м у н о са б а ти б и л а н , 
э ш и ти ш и м ч а ( “ С улҳ хабари т у ф а й л и ” ) ёрдам чи жуда ғам ги н , 
ан д у ҳ н о к б ўлм окд а ва я н а ён и н гга б о р о л м аган и учун сен д ан
(“ ҳукм дордан” ) қўрқм оқда.
Ж аноб, с ў н ф а сен то м о н д ан ( “ ҳукм дордан” ) хабарлар келм ай 
ҚОЛДИ.
Ж ан об , м ан а бу хатларни м ен М арвон (исм ли к и ш и ) қўли 
орқали К ан д том он и д ан (ай л ан м а йўл би лан ) ж ўнатдим .
Ж ан об и ҳукм дор, бую к та ян ч и м и з Суғд под ш оси , С ам ар кан д
қ о к и м и Д е в а ш т и ч г а у н и н г э ъ т и б о р с и з ( “ м и л л и о н и н ч и ” 
д араж али) қули Ф атуф арн дан м актуб 1.
/. 
Исҳоқов М. Унутипган подшоликдан хатлар. Ташкент, Фан, 1992.
5-6-бетлар.
24 4

---