ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

VII
BAP
Bul bapta Siz:
– ses derekleri hám qabıllaǵıshıları;
– sestiń hár qıylı ortalıqlarda 
tarqalıwı;
– ses shamaları;
– sestiń qaytıwı, jańǵırıq;
– seslerden texnikada paydalanıw;
– muzıkalıq sesler hám shawqımlar;
– ses hám salamatlıq;
– arxitektura akustikası haqqındaǵı 
bilimler menen tanısasız.
SESLIK QUBÍLÍSLAR
HAQQÍNDA DÁSLEPKI
MAǴLÍWMATLAR

---

156
KIRISIW SÁWBETI
Hár kúni biz hár túrli sesler tásirinde bolamız: sóylesip atırǵan 
adamlar, mashinalardıń dawısı, televizor hám radio qabıllaǵıshtan 
tarqalatuǵın muzıkalar, suwdıń sıldırap aǵıwı hám t.b. Olardan 
ayırımları bizge jaǵadı, al ayırım sesler jaqpaydı. Usıǵan baylanıslı 
keypiyatımız jaqsı bolıp, ónimli isleymiz, oqıymız yaki kerisinshe 
boladı. Ses arqalı insanlar bir-biri menen sóylesedi. Usı sóylesiw 
aqıbetinde jámiyette rawajlanıw boladı. Insan seslerden paydalanıwdı 
álle qashan úyrenip alǵan. Seske tiyisli nızamlılıqlardı uyrenip, hár 
túrli muzikalıq ásbaplardı dóretken. Sesti jasalma ráwishte payda 
etetuǵın elektr muzıka ásbapların oylap tapqan. Bunı siz toylarda, 
koncert zallarında bir neshe on muzıkashı ornına bir ǵana «ionik» dep 
at qoyıp alınǵan elektr muzıka asbabınan paydalanıp, qálegen sazdı 
shertetuǵın basqarıwshı mısalında kórgensiz. «Ultrases» dep atalatuǵın 
sestiń túrinen medicinada ayırım keselliklerdi anıqlawda hám emlewde 
paydalanıladı. Sestiń usı túrinen ilimiy-izertlew jumıslarında, tayar 
ónimlerdiń sapasın anıqlawda, teńiz hám okeanlarda aralıqlardı 
ólshewde hám basqalarda paydalanılmaqta. Quwatlılıǵı úlken bolǵan 
seslerden geypara ximiyalıq proceslerdi tezlestiriwde, mashina hám 
mexanizmlerdiń mayda, názik detalların tazalawda da qollanılmaqta.