Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

Даволаш қандай ўтказилади? Авваламбор, бе морнинг атрофида 
соғлом психологик муҳит яра тиш лозим. Ташхис қўйилгач, беморга 
бу оғир касаллик эмас, балки умумий чарчоқ ҳолати экан лиги ҳақида 
тушунтириш берилади. Бундай маълумотлар, албатта, беморга ижо - 
бий таъсир кўрсатади. Даволашда психотерапия, физиотера певтик 
муолажалар, игна билан даволаш, уқалаш ва умумий тонусни оширувчи 
дорилар катта ёрдам беради. Беморга ичиш, чекиш каби ёмон 

---

ЗАРИФБОЙ ИБОДУЛЛАЕВ
92
одатлардан воз кечиш, соғлом турмуш тарзига риоя қилиш ва дам олиш 
сиҳатгоҳларига бориб туриш тавсия этилади. Прогноз ҳар доим яхши.
ЎТА СЕЗГИРЛИК ЁКИ ПСИХОГЕН ГИПЕРЕСТЕЗИЯ
Психоген гиперестезия – тананинг турли соҳа ларида руҳий-ҳиссий 
зўриқишлар сабабли пайдо бўладиган ёқимсиз сезгилар, санчув-
чи ёки уюштирувчи оғриқлар, қичималар ва ҳ.к. Гипересте зия –
ортиқча сезги дегани. Бундай ортиқча сезувчанлик невроз, истерия, 
ипохондрия, депрессия ва психастения каби касалликларнинг асосий 
белгисидир. Унга чалинган бемор ташқи одатий таъсирларга шу қадар 
сезгир бўладики, уни қуёшнинг нури, шамолнинг бир оз қаттиқ эсиши, 
автомобиллар товуши, телефон ёки эшикдаги қўнғироқ жиринг лаши ва 
болалар шовқин-сурони ҳам жуда безовта қилади. Одатда, бундай бе-
мор ҳар қандай товушдан эти жимирлаб кетиши, танасини худди ток 
ургандек бўлиши ва боши қаттиқ оғриб кетишини сўзлайди. Унинг та-
насига қўл теккизиб бўлмайди. Беморни врач текшираётганида доимо 
сесканиб туради, танасига қўл теккизгани қўймайди, чунки оғриқ ку-
чайиб кетишидан қўрқади. Агар врач: «Мен текширмасдан туриб сизга 
ташхис қўя олмайман», деса, бемор врачнинг қўлини ўзи ушлаб танаси-
нинг оғрийдиган жойларига олиб боради. Бундай беморда тананинг энг 
сезгир жойлари, одатда, бош ва оёқлардир.
Ички аъзолар касалликларида ҳам танада ўта сезгир соҳалар ву-
жудга келади. Улар тананинг ҳам ма жойида эмас, балки маълум бир 
соҳасида намоён бўлади. Ўта сезгир соҳалар, айниқса, бош териси-
да яққол ифодаланган бўлади. Улар ёзда ҳам бош кийимда юришади. 
Ана шундай текширув пайтида бемор врачнинг қўлини итариб юбор-
ган. У бошида қаттиқ оғриқ пайдо бўлганидан шикоят қилиб, док-
тор қабулида 10 дақиқагача ўтириб қолган. Орадан 3–4 дақиқа ўтгач, 
«Оғриқ ўтиб кетдими ёки бирор оғриқ қолдирадиган дори берай-
ми?», деб сўралганда, бемор: «Йўқ, ҳозир ўзи ўтиб кетади, нега мендан 
сўрамасдан бошимни босиб қўйдингиз», деб врач ёрдамидан воз кеч-
ган. Врач беморнинг тиззасига болғача билан уриб текширганда ҳам 
ўта сезгирлигидан у сакраб тушган.