Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

Polivinilatsetat 
- shaffof, rangeiz, amorf polimer. Yumshash 
temperaturasi 30-50°, zichligi 1190 kg/m3. Ketonlar, murakkab efirlar, 
aromatik uglevodorodlar va metanolda yaxshi eriydi. Suv, alifatik 
uglevodorodlar, benzin, mineral, moylar va glikollarda erimaydi. 

---

168 
Sanoatda polivinilatsetat vinilatsetatni eritmada, emulsiyada yoki 
suspenziyada radikal polimerlash usuli bilan olinadi. Yelimlar, taxta, 
qog‘oz va matoga shimdiriluvchi tarkiblar tayyorlashda, emulsiyali 
bo‘yoklar olishda, betonning sifatini oshirishda qo‘llanadi 
Etilen
, eten, S2N4 - eng oddiy to‘yinmagan uglevodorod, olefinlar 
gomologik qatorining boshlang‘ich aʼzosi; kuchsiz hidli, rangsiz, zaharli, 
yonuvchan gaz. Suyuqlanish temperaturasi - 169,5°, qaynash 
temperaturasi 103,8°; zichligi 566 kg/m3. Etilen birikish reaksiyalariga 
juda shiddatli kirishadi. Etilen - organik birikmalarni sintezlashda muhim 
boshlang‘ich mahsulotlardan biri. Etilenni 
polimerlash asosida sanoatda 
polietilen olinadi. Etil spirti, etilenglikol, etilenoksid, etilenpropilen 
kauchuklar va boshqalar olishda qo‘llanadi. Tibbiyotda jarrohlik
operatsiyalarida umumiy narkoz sifatida ham ishlatiladi. Neftni qayta 
ishlash orqali va tabiiy gazdan ko‘p miqdorda arzon etilen olinadi. 
Atsetat tola
, atsetat ipak – atse-tilsellyulozadan olinadigan sun’iy tola. 
Atsetat tola 140 – 150° gacha temperaturaga bardosh beradi, bundan 
yuqori temperaturada deformatsiyaga uchrab, shaklini o‘zgartiradi. 
Atsetat tola qovushqoqligi, yumshoqligi, chiroyli-ligi, kimyoviy 
pishiqligi va quyosh nuri ta’siriga chidamliligi sababli sanoatda tobora 
ko‘p ishlatilmoqda. Tarkibidagi gidroksil va atsetil guruhlarning nisbiy 
miqdori bilan farqlanuvchi Atsetat tolalar to‘qimachilik sanoatida ko‘plab 
ishlatiladi. Mas, triatsetat tola asosan texnikada qo‘llaniladi, uning elektr 
tokini o‘tkazmaslik xususiyati barcha sun’iy va tabiiy tolalarnikidan 
ustun turadi. O‘zbekistonda paxta tolasining chiqindisi – momiq asosida 
Atsetat tola lar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan. 
Absorbsiya
(lot. absorbtio – yutilish, absorbeo – yutayapman so‘zidan) 
–
eritma yoki gaz aralashmasidagi modda (absorbat) larning qattiq jism 
yoki suyuqlik (absorbent)larga hajmiy yutilishi. Gazlarning suyuqliklarga 
Absorbsiyalanishidan neftni qayta ishlash, koks-benzol va boshqa sanoat 
sohalarida foydalaniladi. Gazlarning bug’ va suyuqliklarda erish 
darajasining turliligiga asoslangan holda absorbsiyadan texnikada 
gazlarni tozalash va ajratishda hamda ularni bug‘ gaz aralashmalaridan 
ajratishda foydalaniladi. Absorbsiyaga qarama-qarshi jarayon desorbsiya 
deyiladi, u eritma yutgan gazni ajratib olish va absorbentni regeneratsiya 
qilishda qo‘llaniladi. 

---

169