Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

 
Soapstone
- bu metamorfik tog' jinsi, asosan, talk, mikro, xlorit, 
amfibollar, piroksenlar va karbonatlar kabi boshqa minerallarga boy. Bu 
yumshoq, zich, issiqlikka bardoshli tosh bo‘lib, u o‘ziga xos yuqori 
issiqlik quvvatiga ega. Ushbu xususiyatlar uni turli xil me'moriy, amaliy 
va badiiy maqsadlarda ishlatish uchun foydali qiladi. 
Kvartsit
-qumtoshning 
metamorfizmi 
natijasida 
hosil 
bo‘lgan, 
qatlamlanmagan metamorfik jins. U asosan kvartsdan iborat.
Toshlar haqida ma'lumot olishning eng yaxshi usuli
Siz 
o‘qiyotganingizda tekshirish uchun namunalar to‘plamiga ega bo‘lishdir. 
Qoyalarni ko‘rish va ularga ishlov berish veb-sayt yoki kitobda o‘qishdan 
ko‘ra ularning tarkibi va tuzilishini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
 
IZOXLI SO‘ZLAR 
Akril kislota
– to‘yinmagan oddiy karbon 
kislota. Rangsiz suyuqlik, sirka kislota 
hidga ega. Akroleinning oksidlanishidan 
hosil bo‘ladi. Qaynash temperaturasi 141
0
, 
suyuqlanish temperaturasi 13
0
. Zichligi 
1049 kg/m3. Sanoatda etilensiangidringa 
sulfat kislota ta’sir ettirib olinadi. Akril 

---

166 
kislota bosmaxona bo‘yoqlariga, loklarga qo‘shiladi va boshqa 
maqsadlarda ishlatiladi.
 
Kauchuk
(tupi tilida "kau" - daraxt va "uchu" - oqmoq) - rezina va 
rezina buyumlari tayyorlashda ishlatiladigan elastik material. Tabiiy va 
sunʼiy (sintetik) xillarga bo‘linadi. 
Tabiiy kauchuk. - asosan, braziliya geveya daraxtining sutsimon shirasi - 
lateks va kauchukli daraxtlardan olinadi. Olingan lateks qayta ishlanib, 
xom - texnik kauchuk. hosil qilinadi. Uning tarkibida 93-94% kauchuk., 
2,4-2,9% oqsil, 0,3% kul, 0,3% kand moddalari va 2,5-3% smola bor. 
Toza tabiiy kauchuk. yuqori molekulali to‘yinmagan uglevodorod, tarkibi 
(S5N8) p. Mol. m. 150 mingdan 500 minggacha boradi, zanjirining uz. 
10000-40000 A, ko‘ndalang kesimi 1,5-3 A gacha. Tabiiy kauchuk 
molekulasining bu kattaligi va shakli uning eng muhim xususiyati 
elastikligini 
ko‘rsatadi. 
Tabiiy 
kauchuk 
yog‘ 
va 
aromatik 
uglevodorodlarda va ularning hosilalarida, mas, benzin, benzol, 
xloroformlarda erib, yopishqoq eritma yelim hosil qiladi. Tabiiy kauchuk. 
to‘yinmagan birikma bo‘lgani uchun vodorod, galogenlar, oltingugurt va 
kislorod bilan reaksiyaga kirishadi. Natijada uning eruvchanligi, 
mustahkamligi, 
elastikligi 
fizik, 
mexanik 
xossalari 
o‘zgaradi.