Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 190 
tomonidan mahalliy va olib kelinuvchi portlovchi moddalar tarkibi tekshiriladi. 
Qoʻqon xonligi va Buxoro amirligida zarb qilingan tangalar oʻrganiladi. Turli 
oʻsimliklardan alizarin boʻyogʻini ajratib olish, chigitni tozalash, tolani presslash, suv 
va tuproqni analiz qilish, oʻlkada sanoatni rivojlantirishga zarur boʻlgan togʻ jinslarini 
tadqiq qilish, sabzavot ekinlari tarkibidagi shakar miqdorini aniqlash, shisha uchun 
kerakli giltuproq va qumtuproq tarkibi hamda sifatini aniqlash, uzumni bijgʻitib spirt 
tayyorlash, anor poʻstlogʻidan oshlovchi moddalar tayyorlash, sement eritmalari va 
toshqol olish, don va dukkakli oʻsimliklardagi kraxmalni aniqlash, qamish, 
gʻoʻzapoya va daraxtlarning oʻtinlaridagi yonilgʻi birliklarini hisoblash kabi ilmiy 
tadqiqot ishlari olib boriladi. 1913-yil yanvargacha ishlab turgan mazkur laboratoriya 
bajargan ishlari asosida Oʻzbekistonda bir necha sanoat tarmoqlarini tashkil qilish 
mumkin degan xulosaga kelinadi, lekin bu ishlarga amaliy yondoshilmaydi. 
1918-yil Toshkentda Turkiston universitetining tashkil etilishi va uning tarkibida 
kimyo fakultetining ochilishi Oʻzbekistonda Kimyo fanining rivojida yangi bosqich 
boʻldi. 
Kimyo va uning sanoatiga yondosh boʻlgan qurilish, oziq-ovqat, neft, suv va boshqa 
tarmoqlar rivojlanishi bu ishlarga ijobiy taʼsir koʻrsatdi. Mahalliy aholi orasidan A. 
Shamsiyev, Z. Saidnosirova, M. Hakimov, M. Niyozov, M. Azizov kabi dastlabki 
kimyogarlar yetishib chiqsi. Ular yosh kadrlarni tayyorlashga katta hissa qoʻshdilar. 
1920-yil Turkiston Respublikasi Markaziy xalq xoʻjaligi kengashida sanoat bilan 
bogʻlangan Kimyo boʻlimi tashkil qilinib, unda laboratoriya ochiladi. Laboratoriya 
Respublika xalq xoʻjaligining turli tarmoklari uchun zarur boʻlgan ilmiy muammolar 
bilan shugʻullana boshlaydi. 1921-yil esa ilmiy tadqiqot institutlari Kengashi tashkil 
etilib, oʻnga professor S.N. Naumov rais qilib tayinlanadi. Dorivor preparatlar 
tayyorlab, analitik tahlillar olib boriladi. Ishlar natijasi Xilkovo (hozirgi Bekobod) 
sement zavodi va Ashxobod shisha zavodining ishga tushirilishida qoʻl keladi. Tez 
orada universitetda texnik kimyo kafedrasi ochiladi. Bu yerda N. L. Karavayev, M. S. 
Elgort, D. A. Alekseyev, Ye. I. Poznerlar tomonidan anorganiq va fizik Kimyo 

---