Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 177 
tasnifiy va tizimlashtiruvchi ko‘rinishlari mavjud. Masalan, ular quyidagilarga 
bog‘liq bo‘lishi mumkin: 
-ta’limiy o‘yinlarning maqsad va vazifalari; 
- o‘tkazilish shakllari; 
- tashkillashtirilish usullari; 
- murakkablilik darajasi; 
- ishtirokchilar sonining tarkibi. 
O‘tkazilish shakliga ko‘ra o‘yinlar quyidagilarga bo‘linadi: predmetli, 
harakatlanuvchan, syujetli yoki holatli, rolli, musoboqa-o‘yin, intellektual o‘yinlar 
(rebuslar, krossvordlar, viktorinalar), o‘zaro ta’sir qiluvchi (kommunikativ, interfaol) 
o‘yinlar. 
Tashkil qilinishiga ko‘ra o‘yinlar kompyuterli va kompyutersiz, yozma va og‘zaki, 
tayanchli va tanchsiz, immitatsion-modellashtiriluvchi va kreativ hamda boshqalar. 
Barcha o‘quv o‘yinlari, amallarining bajarilishidagi murakkablik darajasiga qarab, 
oddiy (yakka) va murakkab (ko‘p) holatlilarga, o‘tkazilish vaqtiga qarab, ular 
davomli va davomli bo‘lmaganlarga bo‘linadi. 
Misol tariqasida “Davom ettir” oladigan bo`lsak bunda guruhdagi butun o`quvchi 
ishtirok etadi. 1 o`quvchi matematim termin aytadi, 2 o`quvchi uning oxirgi harfiga 
boshqa bir matematik termin aytadi. O`yin o`quvchilar soni tugaguncha davom etadi. 
Misol uchun: aylana- ayqash-shar-romb- binary – riyoziyot va hakozolar.
Didaktik o`yinlarga misol tariqasida “Gul yaprog`I” yoki “Quyosh” ni ham olsak 
bo`ladi. Buncha oddiy kasrlar ustida arifmetik amallar mavsusida o`ynash mumkin. 
Masalan: guruh soniga qarab mos gullar doskaga o`rnatiladi. Gulning bargida 
yozilgan son va uning yaproqlarda yozilgan sonlar ustida amallarni bajarish kerak. 
Quyosh rasmda ham shu topshiriqlarni bajarish mumkin. Har chizmada tezroq 
javobni tezroq olgan gnruh g’olib bo’ladi. Hisoblashlarning javoblari doskaga yozib 
tekshiriladi. Javoblar o’qrtuvchida oldindan bolishi kerak. 
Xulosa o`rnida shuni aytish kerakki, qiziqarli o`yinlar kichik maktab yoshidagi 
bolalarni darsga bo`lgan qiziqishini orttiradi hamda, dars davomida faol ishtirokini 
ta`minlaydi. O`zimiz yoshligimizda qanday bo`lganmiz, bir o`ylab ko`raylikchi, yosh 

---