Zamonaviy axborot texnologiyalari dasturiy vositalari

Windows yo’lboshlovchisi (Проводник) – Windowsdan foydalanuvchi uchun grafik qobiq-dastur vazifasini o’taydi. Windows tarkibida ishga tushadigan bu qobiq-dastur Windows 95 dan boshlab Windows yo’lboshlovchisi deb atala boshlangan. Windows yo’lboshlovchisining ishlashiga Explorer.exe dasturi javob beradi.

Yo’lboshlovchini ishga tushirish usullari

1. 
   sichqoncha yordamida:
   

“Пуск” => “Программы” => “Стан­дартные” => “Проводник” tanlanadi.

2. 
   sichqoncha yordamida: “Пуск” tugmasining kontekst-menyusidan “Проводник” bandi tanlanadi;
   
3. 
   klaviatura yordamida: WinKey+E klavishlari birgalikda bosiladi.
   

Fayl va katalog tushunchalari


Fayl – biror nomga ega bo’lgan va kompyuterning tashqi xotirasida joylashgan baytlar majmuidir.
Fayl (ing. file – ma’lumot) – nomlangan baytlar to^’plami.
Fayl sistemasi – axborot saqlovchi vositada ma’lumotlarni joylashtirishni tashkil etish vositasidir. Fayl sistemasi ma’lumotlarni tashqi xotiraning qaysi joyiga va qanday usulda yozilishini belgilab beradi. Fayl sistemalariga misol qilib FAT32 va NTFS ni aytish mumkin.
Klaster – fayl sistemasi bilan bog’liq bo’lgan mantiqiy tushuncha bo‘lib, u axborot saqlovchi vositaning axborot saqlash mumkin bo’lgan eng kichik bo'lagidir (masalan, 1 klaster=512 bayt). Axborot saqlovchi vosita klasterlardan iborat bo’ladi. Fayl sistemasi faylni klasterlar to'plami sifatida tashkillashtiradi. Fayl sistemasi qaysi klaster bandligini, qaysi klaster bo'shligini nazorat qilib turadi.
Kompyuterda har qanday ma’lumot fayl ko’rinishida tashkillashtiriladi va saqlanadi. Faylllar o’z nomiga ega bo‘lib, fayl nomi odatda, ikki qismdan iborat bo’ladi.
a) Faylning xususiy nomi – foydalanuvchi tomonidan ixtiyoriy tanlanadi va 1‑255 tagacha belgilardan iborat bo’ladi;
b) Fayl kengaytmasi – faylning turini, uning qaysi dastur tomonidan tashkil etilganini va tanilishini, qaysi dastur tomonidan ochish mumkinligini bildirati. Fayl kengaytmasi 1-4 tagacha belgilardan iborat bo’lishi mumkin.
Fayl nomi va kengaytmasi nuqta bilan ajratib yoziladi, masalan,
Maktub.doc musiqa.mp3