2-mavzu: Linux yadrosi. Linux fayl tizmi. Linuxda bazaviy buyruqlar va utilitlar

2-mavzu: Linux yadrosi. Linux fayl tizmi. Linuxda bazaviy buyruqlar va utilitlar

Samarqand-2022

Reja:

• Boshlang’ich utilitlar.
• Fayllar bilan ishlash.
• Jarayonlar o’rtasidagi aloqalar.
• Fayllarni siqish va arxivlash.

Boshlang’ich utilitlar.

• Linux ning muhim afzalliklaridan biri shundaki, minglab utilitlar orqali cheksiz amallarni bajarilishidadir. Linuxda utilitlardan foydalanishingiz uchun bilvosita buyruqlar satridan yoki bevosita menyudagi ikonkalaridan foydalangan holda ishlatishingiz mumkin. Quyidagi keltirilgan bo’limlarda bir qancha boshlang’ich va muhim utilitlar muhokama qilinadi; bu utilitlar belgiga asoslangan interfeys da mavjuddir. Bazi bir muhim utilitlar GUI(Foydalanuvchi grafik interfeysi) da ham mavjud, boshqalari esa faqat GUI (Foydalanuvchi grafik interfeysi ) uchun mavjuddir.

Keyingi bo’limlarda katalog termini ko’plab ishlatiladi. Katalog bu – o’zida fayllarni mujassamlashtirgan resurs hisoblanadi. Boshqa operatsion tizimlar xususan Windows va Macintosh, xususan gap GUI Linux haqida boradigan bo’lsa, katalog papka deb yuritiladi.

• Keyingi bo’limlarda katalog termini ko’plab ishlatiladi. Katalog bu – o’zida fayllarni mujassamlashtirgan resurs hisoblanadi. Boshqa operatsion tizimlar xususan Windows va Macintosh, xususan gap GUI Linux haqida boradigan bo’lsa, katalog papka deb yuritiladi.
• Quyidagi buyruqlar Linux da terminal orqali amalga oshiriladi. ls - Fayllarning nomlari keltirilgan ro’yhatni chiqarish. cat - Matn faylda mavjud matnlarni ekranga chop qilish cat buyruq utiliti orqali matn faylda mavjud bo’lgan kontekst (matn)ni ekranga chop qilinadi. Ushbu buyruq utility catenate(ulamoq) so’zidan olingan bo’lib, bir biri bilan bog’lamoq degan manoni anglatadi.

$ ls

• $ ls
• practice
• $ cat practice
• This is a small file that I created with a text editor.
• cat buyrug’ini quyidagi tartibda yozishimiz kerak bo’ladi: cat buyrug’i probel bilan ajratilgan holda fayl nomi yoziladi. rm - Faylni o’chirish
• rm(remove) utiliti faylni o’chirishga xizmat qiladi. Ushbu buyruqni amalga oshirish quyidagichadir: rm buyruq utiliti probel bilan ajratilgan holda fayl nomi keltiriladi hamda enter tugmasi bosiladi. rm buyrug’ini xavfsiz holda keltirilgan variant:
• $ rm —i toolist
• rm: remove regularfile 'toollist'? y