Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Doimiy muzlik yotqiziqlari: 
Yer sharining bir qator  viloyatlarida(shimoliy 
yevropa, shimoliy va sharqiy osiyo, shimoliy amerika) yer ustidagi tog' jinslari bir 
necha  ming  yillardan  buyon  muz  bilan  qoplangan.  Ularning  harorati  har  doim  00  
dan  past.  Bunday  tog'  jinslar  doimiy  muzlik  viliyatlari  deb  ataladi.  Doimiy 
muzliklarning  paydo  bo’lishini  to’rtlamchi  davrdagi  yuqorida  aytib  o’tilgan  muz 
davri bilan bog'laydilar. 
Doimiy  muzliklarni  o’rganish  juda  katta  amaliy  ahamiyatga  ega.  Doimiy 
muzliklar  quyidagi  asosiy  qavatlarga  ajratiladi:  1)  ustki  qatlam  2)  doimiy  muzlik 
qatlami; 3) doimiy muzlik tagidagi qatlam.  
Ustki  qatlam  deb  doimiy  muzlik  yotqiziqlarining  har  yili  yozda  yeriydigan 
va  qishda  muzlaydigan  qismi  tushuniladi.  Ustki  qatlamning  qalinligi  iqlimga  va 
uni  tashkil  etuvchi  tog'  jinslarining  turiga  bog'liq  bo’lib,  20-30sm  dan  to  3-4m 
gacha  bo’ladi.  Shimoliy  hududlarda,  gilli  tog'  jinslarida  ,  torfda  bu  qatlamning 
qalinligi juda kam bo’lib, janubiy hududlarda, ayniqsa qumlarda ustka qatlamning 
qalinligi katta bo’ladi. 
Doimiy  muzliklarda qurilish ishlirini olib borish, manashu ustki qatlamning 
qalinligiga  bog'liqdir.  Shu  sababli  ustki  qatlamning  quyidagi  qalinliklari 
aniqlanadi. 
1)  ustki  qatlamning  tabiiy  qalinligi-  bu  qalinlik  muhandis-geologik  qidiruv 
ishlarida aniqlanadigan qalinlikdir 
2)  me’yordagi  qalinlik-  bu  qatlam  qalinligi  bir  necha  yillar  mobaynida 
aniqlangan ustki qatlamlarning eng ko’p bo’lgan qalinligidir 
3)hisoblangan ustki qatlam qalinligi- bu qalinlik me’yordagi qatlam qalinligi 
orqali inshootning ta’siri hisobiga olgandagi ustki qatlam qalinligidir