Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar


Sochiluvchan yoki donador gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

 
Sochiluvchan yoki donador gruntlar: 
Bu sinf gruntlariga donalari bir-biri 
bilan  bog’langan  bo’lakli  cho’kindi  tog’  jinslari  kiradi.  Donalarining  yirikligi 
jihatidan  bu  gruntlar  ikki  turkumga:  yirik  donali  va  qumlarga  ajratiladi.  Yirik 
bo’lakli gruntlarga xarsang tosh, yirik shag’al, mayda shag’al(donalari silliqlangan 
va silliqlanmagan bo’lishi mumkin) misol bo’la oladi.  
 
Gruntlarning mineralogik tarkibi qaysi tog’ jinslaridan hosil bo’lganligiga 
qarab turlicha bo’lishi mumkin.  
    
 
47-rasm. Sochiluvchan gruntlar 
 
O’rta  Osiyoda  shag’al  toshli  yotqiziqlar  juda  keng  tarqalgan  bo’lib,  ular 
tog’  oldi  hududlarida,  daryo  vodiylarida  uchraydi.  Ko’pgina  yerlarda  ular  gohida 
yer  ustida,  gohida  gilli  gruntlarning  tag  qismida  joylashgan  bo’ladi.  Ularning 
qalinligi 40-50 metr va undan ko’p bo’lishi mumkin.  


123 
 
 
 
Ikkinchi  turkumdagi  gruntlar  –  qumlar  donalarining  yirikligiga  qarab  – 
yirik qum, o’rta donali qum, mayda qum va juda mayda qum guruhlarga ajratiladi. 
Tabiatda  eng  ko’p  tarqalgan  qumlar  –  kvarsli  va  dala  shpatli  qumlar  hisoblanadi. 
Bu  qumlarning  tarkibida  ham  boshqa  minerallardan  slyudalar,  talk,  xlorid, 
magnetit, shox aldamchisi va boshqa minerallar bo’lishi mumkin
7

 
Bu  turkumdagi  gruntlar  Qizilqum  sahrolarida,  Farg’ona  markazida, 
Amudaryo  sohillarida  juda  keng  tarqalgan.  Qumlarni  daryo  vodiylarida  ham 
to’rtlamchi  davr  yotqiziqlari  orasida  linza  yoki  qavatcha  shaklida  uchratish 
mumkin. Sochiluvchan gruntlar bir-birlaridan suv  o’tkazuvchanlik darajalari bilan 
farqlanadilar.  Bu  gruntlarning  mustahkamligi  ularning  zichligiga  bog’liqdir. 
Sochiluvchan gruntlar quyidagi muhandis-geologik xususiyatlarga ega: 
 
- donalar orasida bog’liqlikning  yo’qligi faqatgina mayda  va juda mayda 
qumlardagina  oz  miqdorda  bog’liqlik  paydo  bo’ladi  lekin  bu  bog’liqlik  ham  suv 
ta’sir etganda tez buziladi.  
 
- g’ovaklikning yuqori darajada bo’lishi, 30-40% gohida 50%. 
 
G’ovaklik  donalarining  yirikligiga,  shakliga  va  bir  xilligiga  bog’liqdir. 
Zichlangan  donalar  qanchalik  yirik  va  silliqlangan  bo’lsa,  gruntning  g’ovakligi 
shuncha ko’p bo’ladi.  
 
Gruntning  mustahkamligi  ishqalanish  kuchi  orqali  ifodalanadi.  Uning 
zichligi qancha yuqori bo’lsa, u shuncha mustahkam bo’ladi. Suv o’tkazuvchanlik 
shag’al ko’p turlarida 100 va undan ko’p m/sut; qumlarda 0,1 m/sut to 5-10 m/sut 
bo’lishi mumkin.  
 
Ichki  ishqalanish  burchagi  28-35
0
  orasida  bo’lib,  grunt  qanchalik  zich 
joylashgan  bo’lsa,  uning  qiymati  shunchalik  katta  bo’ladi.  Tutashuvchanlik  kuchi 
miqdori juda kam -0,01 MPa kichik bo’lishi mumkin. 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish