Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

I sinfga
 kiruvchi tog’ jinslarini yanada to’la tasniflash uchun ularga suvning 
ta’siri  olinadi.  Bu  gruntlar  bu  xususiyatlariga  qarab  ikki  toifaga  ya’ni  suvga 
chidamli  va  suvga  chidamsiz  turlarga  ajratiladi.  Birinchi  turga  suvda  erimaydigan 
tog’  jinslari,  ikkinchi  toifaga  esa  suvda  yumshaydigan  tog’  jinslari  kiritiladi.  Bu 
tog’ jinslari o’z navbatida hosil bo’lishlariga qarab turkumlarga ajratiladi. 
 
II  sinfga
  kiruvchi  gilli  gruntlar  tarkibida  uchraydigan  bog’langan  hamda 
bog’lanmagan suvlarning turiga ya’ni holatlariga qarab turkumlarga ajratiladi. 
 
Gilli  gruntlarga  argelit  va  alevralitlarni  kiritilishiga  sabab  (bu  tog’  jinslari 
boshqa tog’ jinslariga nisbatan qattiqroq), ular ko’pincha suv ta’sirida yumshaydi 
va ba’zan kuch ostida siqiladi. 
 
III  sinf
  tog’  jinslari  –  sochiluvchan  gruntlarni  ajratishda  ularning  o’zidan 
suv  o’tkazish  qobilyati  hisobga  olingan  bo’lib,  yana  ularning  suvga  to’yinganda 
kuch ta’sirida har xil mustahkamlikka ega ekanligini ham ahamiyatga ega. 

---

116 
 
 
 
IV  sinfga
  kiruvchi  tog’  jinslari  turli  xususiyatlarga  ega  ekanligi  hisobga 
olinib,  ular  har  xil  konstruksiyadagi  inshootning  turiga  qarab  ular  turlicha  sharoit 
hosil qiladilar. 
 
Quyida ushbu tasnif asosida ajratilgan sinfdagi tog’ jinslari haqida qisqacha 
ma’lumot beramiz.