Z. Mamadiyarov, A. Norov, O‘. Haydarov

6.3. Bank xizmatlarini transformatsiya qilishning
ahamiyati va amaliyoti 
 
So‘nggi 2008-yilda yuzaga kelgan global moliyaviy inqirozda 
muammoning katta qismiga banklar daxldor sifatida qaralgan edi. 
COVID-19 pandemiyasi sharoitida esa banklar ushbu muammo-
larni hal qilishda muhim ahamiyat kasb etishi mumkin. Ya’ni, 
banklar COVID-19 ning tarqalishini sekinlashtirish uchun 
mijozlariga raqamli va masofadan boshqaruvchi kanallardan 
yanada samaraliroq foydalanishda yordam berishlari mumkin. 
Binobarin, banklar mijozlariga mablag‘larini boshqarishda, 
to‘lovlarni amalga oshirishda va davlatning boshqa tashkilotlari 
bilan uzluksiz ish faoliyatini tashkil etish orqali muqarrar inqiroz 
ta’sirini kamaytirishga yordam berishlari mumkin. 
2020-yilgi pandemiya inson faoliyatining barcha sohalarini 
yangi bosqichga olib chiqadi. Moliya institutlari o‘z xodimlarini 

---

145 
himoya qilish, ish jarayonlarini o‘zgartirish va mijozlarga yangi, 
takomillashtirilgan 
usullarda 
xizmat 
ko‘rsatish choralarini 
ko‘rishga majbur qildi. 
Natijada, banklar mijozlari talablariga binoan faoliyatini 
transformatsiya qilishi, ya’ni bank mahsulotlari va xizmatlarini 
zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalan-
gan holda yangi bank xizmatlarni yaratishni taqozo qilmoqda. 
Bugungi kunda banklarni transformatsiya qilish, birinchidan, 
raqamli banklarni tashkil qilishni talab etsa, ikkinchidan, amaldagi 
bank bo‘limlari ish faoliyatining o‘zgarishiga va bank xarajatlarini 
qisqartirish imkonini beradi. Raqamli banklarda bank xizmatlari 
maksimal darajada avtomatlashtiriladi va bank mijozlari uchun 
o‘z-o‘zini boshqarish tizimlari yaratiladi. Chunonchi, bugungi 
kunning talabi ham raqamli iqtisodiyotning taraqqiy etishi 
natijasida banklar filiallar sonini oshirish yo‘li bilan emas, balki 
masofaviy bank xizmatlarini rivojlantirish orqali ko‘p sonli 
mijozlariga xizmat ko‘rsatishni talab etmoqda. 
Pandemiya davrida dasturiy ta’minot inqilobi – bu allaqachon 
ko‘plab sohalarni to‘xtatib qo‘ygan va ba’zi sanoat tarmoqlarini 
eskirgan holatga keltirgan, hali ham moliyaviy xizmatlar sanoatini 
jadal o‘zgartirmoqda. 
Raqamli transformatsiya bank strategiyasining muhim 
maqsadlariga aylandi. Bu davr raqamli banklar kelajagi uchun 
juda ta’sirli va an’anaviy banklar imijini butunlay o‘zgartirishi, 
shuningdek, mijozlarga ko‘proq xizmatlarni taqdim etishni taqozo 
etmoqda. 
Koronavirus butun dunyoga tarqalishda davom etar ekan, 
strategik va operatsion o‘zgarishlar va mijozlar talabining 
susayishi sababli tobora ko‘proq tashkilotlar moliyaviy maqsadlari 
ham kutilgandek bo‘lmayapti. COVID-19 qancha davom etishi 
ham aniq emas va qisqa muddatli hodisa emasligi ham aniq. Bu 
esa banklarning ham uzoq muddatga rejalar tayyorlashi kerak 
emasligini ko‘rsatadi. 
Shunga qaramay, bu sohadagi jarayon juda sust. Hozirgi 
kunda bank sohasini raqamli o‘zgartirish jarayonida yordam 

---

146 
beradigan bir qator texnologiyalar mavjud. Bu raqamli 
transformatsiya bank uchun ham, uning mijozlari uchun ham 
samara keltiradigan texnologiyalarni o‘z ichiga olishi kerak. 
O‘zbekiston tijorat banklarining jahon banklari bilan hamnafas 
bo‘lib yashashi integratsiyalashuv va globallashuv jarayonlarining 
faollashuviga keng yo‘l ochmoqda. Bir tomondan integratsion 
jarayonlarning rivojlanishi zamonaviy AKTdan foydalanishni 
taqozo etsa, ikkinchidan, biznes transformatsiyasini vujudga 
keltiradi. Ushbu jarayonlarni iqtisodiy-siyosiy jihatdan o‘rganish 
va ilmiy xulosalar chiqarish davr talabi hisoblanadi. Raqamli 
iqtisodiyot korrupsiya va «qora iqtisodiyot»ning asosiy kushanda-
sidir. Chunki, raqamlar hamma narsani muhrlaydi, elektron 
arxivda saqlaydi, kerak paytda ma’lumotlarni tez taqdim etadi. 
Bunday sharoitda biron ma’lumotni yashirish, yashirin bitimlar 
tuzish, u yoki bu faoliyat haqida to‘liq axborot bermaslikning iloji 
yo‘q, 
kompyuter 
hammasini 
namoyon 
qilib 
qo‘yadi. 
Ma’lumotlarning tizimliligi yolg‘on va qing‘ir ishlarga yo‘l 
bermaydi, chunki tizimni aldash imkonsiz. Natijada «iflos 
pullarni» yuvish, mablag‘larni o‘g‘irlash, samarasiz va maqsadsiz 
sarflash, oshirib yo yashirib ko‘rsatish imkoni qolmaydi.
44