Z. Mamadiyarov, A. Norov, O‘. Haydarov

6.2. Masofaviy bank xizmatlarining vujudga kelishi va 
rivojlanish bosqichlari 
So‘nggi paytlarda tijorat banklarida masofadan bank xizmat-
larini ko‘rsatish borasida sezilarli o‘zgarishlar yuz bermoqda, 

---

133 
shuning uchun tijorat banklari mijozlariga xizmatlaridan qanday 
foydalanish borasida tushuntirish ishlarini olib borishi natijasida 
bu xizmatlarning kelgusida yanada keng ommalashishiga olib 
keladi.
Moliyaviy xizmatlar yetkazib berish va iste’mol qilish borasida 
so‘nggi yillarda katta o‘zgarishlar bo‘ldi. Texnologik rivojlanish 
natijasida biznes, bank va moliya tizimi muhitida katta o‘zgarishlar 
ro‘y bermoqda. Bank xizmatlar bozorida ham internet va mobil 
texnologiyalarni qo‘llash va ulardan foydalanish yetakchi tarmoqlar 
qatoriga kirdi va natijada uning xizmat ko‘rsatish tarixida misli 
ko‘rilmagan o‘zgarishlarga olib keldi. Ko‘p sonli elektron kanallar 
orqali 
elektron 
bank 
xizmatlarini 
rivojlantirish 
mijozlarga 
qo‘shimcha qulayliklarni taqdim etish imkonini berdi. Bugungi 
kunda rivojlangan davlatlar bank tizimida ko‘plab moliyaviy 
xizmatlarning ortib borishi, masofadan bank xizmatini ko‘rsatish 
katta ahamiyatga ega ekanligini e’tirof etish mumkin, shuning uchun 
butun dunyo bo‘ylab yirik banklar tomonidan bank xizmatlarining 
turli xil variantlari onlayn rejimda taqdim etilmoqda. 
Bank xizmatlari nazariyasi evolyutsiyasi qator rivojlanish 
bosqichlarini o‘z ichiga oladi. 
XX asrning 1960-1980-yillari bank xizmatlari nazariyasi 
rivojlanishining boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi. Bu paytda 
X.Duglas
24
Michigan universitetining «Kreditlash sohasidagi bank 
siyosati» (1971-y.), D.Revel Uels universitetining «Raqobat va bank 
faoliyatini 
boshqarish» 
(1978-y.), 
Jeneva 
universitetining 
«Jamg‘arma banklarining kredit xizmatlari» (1974-y.) tadqiqotlari, 
Sh.Dereyning «Britaniya banklari strategiyasi va xalqaro raqobat» 
asari (1977-y.) hamda G.Brayanning
25
«Bank sohasidagi raqobat» 
tadqiqoti (1970-y.) chop etiladi. Yuqorida qayd etilgan ilmiy ishlar 
bank xizmatlari bozori va uning bank xizmati segmentini 
o‘rganishga bag‘ishlangan.
26
XX asrning 1980-2000-yillarini bank xizmatlari nazariyasi 
rivojidagi ikkinchi bosqich deb hisoblash mumkin. Ushbu davr 
24
Дуглас X. Банковская политика в области кредитования. - М.: Слово, 1971. - 508 с. 
25
Брайан
 
Г. Конкуренция в банковской сфере. - М.: Экономика и финансы, 1970. - 428 с. 
26
А.В. Васильев, Е.Б. Герасимова, Л.С. Тишина. Мониторинг качества банковских услуг. 2004. 

---

134 
alohida mamlakatlarning kredit-moliya tizimlari faoliyatining o‘ziga 
xos xususiyatlarining hamda bank kapitali globallashuvi va 
markazlashuvining bank xizmatlari bozoriga ta’sirining ehtimoliy 
oqibatlarini tadqiq etishga urinishlar sifatida tavsiflanadi.
Banklar mijozlar uchun bank binosiga kelmasdan masofadan 
turib bank xizmatlaridan foydalanish imkonini beruvchi onlayn-
banking, home banking va internet-banking xizmatlaridan foydala-
nish imkoniyati yaratildi.