‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

Li 
degan tushuncha alohida ahamiyat 
kasb etadi. Li — 
tartib, qoida 
degan m a’noni anglatadi. Li boim asa 
jamiyat ravnaq topmaydi. Tartib, qonun-qoida har qanday jamiyat 
rivojining omilidir.
K eyinchalik, qadimgi Xitoyda konfutsiychilar ta iim o tig a
qo'shilm agan moistlar maktabi vujudga keladi. Bu maktabning 
asoschisi — miloddan aw algi 479—400-yillarda yashagan Motszi 
(M o Di) dir. Uning fikricha, inson o ‘z hayoti davomida Ilohiy 
kuch belgilagan qoidalarga mos holda yashashi kerak. Ularga amal 
qilgan kishini Iloh baxtiyor qiladi, amal qilmaganlarni jazolaydi. 
Shunisi diqqatga sazovorki, Motszi urushlarni qoralaydi, davlatlar 
o ‘rtasidagi tinch-totuvlikni qo ‘llab-quvvatlaydi.
Qadimgi Xitoydagi yirik falsafiy maktablardan biri daoizm 
maktabi edi. Dao — qonun, yo‘l degan m a’noni bildiradi. Daoizm 
maktabining asoschisi Laotszi (m iloddan aw algi VI asr). Laotszi 
va uning shogirdlari d a m n in g m oddiyligini, dunyo tabiiy 
qonuniyat — 
dao 
asosida to ‘xtovsiz harakat va o'zgarishda ekanligini 
qayd etdilar. Daoistlar qadimgi Xitoy falsafasida birinchi b o iib , 
moddiy dunyodagi hamma narsalar qarama-qarshilikdan iboratligini 
e ’tirof etdilar. Daoistlar moddiy dunyoni bilish mumkinligini, 
bilish sezgilardan boshlanib, tafak k u r bilan y ak u n lan ish in i 
ko‘rsatib berishga harakat qildilar. U lar bilishdan maqsad — 
olamning mohiyatini, ya’ni daoni bilish deb ta ’kidladilar.
Qadimgi falsafiy fikrlar taraqqiy etgan m am lakatlardan biri 
Yunoniston edi.
Qadimgi yunon falsafiy fikri dastlab Kichik Osiyo g‘arbidagi 
Ioniya orolida vujudga keldi va rivojlandi. Milet Ioniya dengizi 
qirg‘og‘ida joylashgan yirik shahar b o iib , Yunoniston bilan Eron, 
Misr, Vaviloniya va Qora dengiz bo‘yidagi mamlakatlar o ‘rtasidagi 
savdo va madaniy aloqalarning markazi edi. Milet falsafiy maktabi­
ning asoschilari —