‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

bajarishini bilishdir. 
Analiz usuli natijasida butunni tashkil etgan 
qismlar, tom onlar, b o ‘laklar, elem entlar, ularning butun tarkibi- 
dagi o ‘rni aniqlanadi. Analiz orqali predmet va hodisalarning 
strukturasi, tuzilishi bilinadi.
Sintez — analiz tufayli ajratilgan boiaklar, tomonlar, qismlar,
elementlarni o ‘zaro biriktirib, ularni bir butun holiga keltirishdir.
Sintez orqali tadqiqotchi butunning b o ‘laklari, qismlari, tom on- 
lari, elementlari o'rtasidagi va ularning butun bilan bo'lgan aloqa 
va bog‘lanishlarini bilib oladi.
Analiz bilan sintez bilish jarayonidagi bir moddiy yoki mantiqiy 
amalning ikki tom onidir, ularni bir-biridan ajratib qo'llab bo ‘l- 
maydi, chunki tabiatda va jam iyatda ham m a jarayonlar ko ‘p 
tomonlamadir.
Tadqiqotchi o ‘rganayotgan predmet yoki hodisalar ustida olib 
borgan kuzatish va eksperimentlar, analiz va sintezlar asosida hosil 
bo ‘lgan empirik faktlar va m a’lum otlam i o ‘z tafakkurida um um - 
lashtiradi, abstraktlashtiradi va konkretlashtiradi.Tafakkur jara­
yonida yuz beradigan bu am allar ham ilmiy bilishning um um iy 
ilmiy m etodlarini tashkil etadi.
266

---

e) 
Umumlashtirish, abstraktlashtirish va konkretlashtirish
metodlari.
Ilmiy bilishning bu metodlari faqat tafakkur jarayoniga oid 
bo ‘lib, ular ilmiy bilishning nazariy darajasiga xosdir.
Umumlashtirish — barcha narsa va hodisalarga xos bo‘lgan
muayyan belgi, xususiyat hamda xossalar o ‘rtasidagi bog‘lanish,
aloqadorlik jihatlarini aniqlashdan iborat.
Abstraktlashtirish — tadqiqot olib borilayotgan bir qancha
predmet yoki hodisalarga xos bo‘lgan tomonlari, xususiyatlari va
xossalarini fikrda e ’tibordan soqit qilib, tadqiqot uchun zarur