‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

Sezgi
— hissiy bilishning dastlabki shakllaridan bo ‘lib, borliqni 
bilishning o ‘ziga xos ko‘rinishidir. 
Sezgi va sezgilar insonning sezgi
a ’zolarida borliqdagi predmet va hodisalarning bevosita yoki
bilvosita ta ’siri natijasida yuzaga keladigan hissiy obrazlardir.
Sezgilarni hosil qiluvchi sezgi a ’zolari insonda tashqi va ichki 
holatlarda joylashgan bo ‘lib, ular: ko‘rish, ta ’m bilish, teri sezgisi 
va eshitish sezgi a ’zolaridir, qolganlari ichki sezgi a ’zolari hisob­
lanadi. Bu sezgi a ’zolari insonning borliqni bilishida o‘ziga xos vosita 
b o ‘lib, u lar orqali pred m et va hodisalar haqidagi dastlabki 
m a’lum otlar inson miyasiga qabul qilinadi. Inson sezgi a ’zolari 
orqali borliqdagi pred m et va hodisalarning tashqi belgi va 
xususiyatlarini bilib oladi.
Biroq, his qilish va sezgilar insonning borliqni bilishi uchun 
yetarli emas. Buning uchun inson o ‘zining hissiy bilishida his
258

---

qilish va sezgilar shakllarida hosil qilgan m a’lum otlarini to ‘plab, 
umumlashtirib, ulami bir butun holda in’ikos ettirishi lozim. Hissiy 
bilishning bunday yangi shakli 
idrokdir.
Idrok — borliqdagi predmet va hodisalarni yaxlit holda, bir
butun k o ‘rinishda, ularning hamma a so siy tashqi belgi va
xususiyatlarini umumlashtirgan holda in’ikos ettiruvchi hissiy
bilishning nisbatan yuqoriroq shaklidir. Idrok — predmet va
hodisalarning bir butun yaxlit hissiy obrazdir. 
U his qilish va 
sezgilar shakllaridagi obrazlami jamlab ifodalovchi xususiyatga ega. 
Biroq, insonning hissiy bilishi idroklar shakllarida yuzaga kelgan 
hissiy m a’lum otlar inson miyasida qayta ishlanib, hissiy bilishning 
yangi, yuksak shaklini hosil qiladi. Bu — 
tasavvurdir.