Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

1-Usul.
Fokus oralig`i linza buyum va linza bilan tasvir orasidagi
masofalarga qarab aniqlash.
Agar buyum bilan linza orasidagi masofani a bilan, tasvir bilan linza orasidagi masofani b orqali belgilasak, bu linzaning fokus oralig’i
(1) yoki (2)
formula bilan ifodalanadi(linzaning qalinligi , b va f ga nisbatan kichik bo’lgandagina bu formuladan foydalanish mumkin).
Optik taglikning bir tomoniga masshtabli ekran va ikkinchi tomoniga qutiga joylashtirilgan qog’oz yopishtirilgan tomoni ekranga qaratilib qo`yiladi. Ular orasiga linza joylashtirilgan. Strelkaning tasviri ekranga aniq tushmaguncha linzani taglikning chap va o’ng tomoniga siljitib turilidi. Strelkaning tasviri aniq bo`lganda linza holatini belgilab va b larning qiymatlari yozib olinadi. va b larni (2) formulaga qo`yib linzaning bosh fokus masofasi f ning qiymati topiladi.
Shu tajribani bir necha marta takrorlab f ning o`rtacha qiymatini olish kerak.


2-Usul
Fokus oralig’ini buyum bilan uning tasviri kattaligiga va linza bilan tasvir orasidagi masofaga qarab aniqlash.
Buyum kattaligini , tasvir kattaligini L va linzadan buyumgacha bo`lgan masofani bilan, tasvirgacha bo`lgan masofani b bilan belgilaymiz. Bu kattaliklarning o`zaro bog`lanishi quyidagicha:
bundan
ning bu qiymatini (1) formulaga qo`yib, linzaning fokus masofasini topamiz.
(3)
Strelka chizilgan qog`oz bilan ekran orasiga linza joylashtirilib, ekranga strelkaning kattalashtirilgan tasvirini hosil qilish kerak. Chizg`ich yordamida strelka kattaligini o`lchab, so`ngra ekranda hosil bo`lgan kattaligini o`lchash kerak. Tasvir bilan linza orasidagi masofani taglikdagi santimetrli shkaladan aniqlash mumkin. Yuqorida o`lchangan qiymatlarni (3) formulaga qo`yib, linzaning fokus masofasi topiladi.
Ekran bilan lampa joylashtirilgan yorug`lik manbai holatini o`zgartirib, bu tajribani bir necha marta takrorlash va f ning o`rtacha qiymatini olish kerak.