Yengil sanoat texnologiyalari kafedrasi «amaliy antrapologiya asoslari»

1.16- rasm. Ko'krak mushaklari: 1.17- rasm. Qorin mushaklari:
1 - katta ko'krak mushagi; 2 - old 1 - qorinning to'g'ri mushagi;
tishsimon mushak; 3 - yelkaning 2 - qorinning tashqi qiya mushagi.
uch boshh mushagi.
Qorin mushaklari. Bu mushaklar ko'krak qafasi va tos ora-lig'ida, qorin oq chizig'ining ikkala tomonida simmetrik joyla-shadi. Bu mushaklarning barchasi nafas chiqarishda qatnashadi hamda umurtqa pog'onasining bel qismini bukishda ham qatnasha­di (1.17- rasm). Bular bir-biriga nisbatan sinnergistlar hisoblanadi.
Qorinning to'g'ri mushagi keng mushakli lenta ko'rinishida beshinchi qovurg'aning tanasi va tog'ayidan hamda oltinchi-yet-tinchi qovurg'alarning tog'aylaridan, to'sh suyagining hanjarsi-mon o'sig'idan boshlanib, to qov suyagigacha boradi. Bu mu­shak uchta pay bitishmalariga ega boiib, ular qorinning yuzasi-da press ko'rinishida namoyon bo'ladi. Qorinning to'g'ri mu­shagi ko'krak qafasini pastga tushirishda va gavdani oldinga bu­kishda xizmat qiladi.
Qorinning tashqi qiya mushagi pastki sakkizinchi qovur-g'alardan boshlanib, qiya ravishda pastga va oldinga yo'naladi hamda qorinning oldingi va yon yuzalarini, ko'krak qafasining pastki qismini qoplaydi. Pastda bu mushak tos suyaklariga biri­kadi. U boshqa mushaklar bilan birgalikda badanni bo'ylama o'q atrofida burish uchun xizmat qiladi. Bir tomondagi qiyshiq mushak qisqarganda gavda buriladi; o'ng va chap tomondagi mushaklar birga qisqarganda esa gavda oldinga bukiladi.
Bo'yinning orqa tomoni va orqa mushaklari. Anatomiyada bu mushaklar odatda birga o'rganiladi, chunki ularning ko'plari tananing bir qismidan boshqasiga o'tadi. Bu mushaklarning asosiy funksiyasi — bo'yin va orqani yozishdir (1.18- rasm).


1.18- rasm. Orqa mushaklari:
1— trapetsiyasimon mushak;
2— orqaning keng mushagi;
3 — deltasimon mushak

Trapetsiyasimon mushak ancha katta bo'lib, orqaning yuqo­rigi qismi va ensani egallaydi. Bu mushak ensa suyagining do'ng joyidan, barcha bo'yin va ko'krak umurtqalarining o'tkir o'siq-laridan boshlanadi hamda o'mrov va kurak suyagiga birikib tu-gaydi. Trapetsiyasimon mushak uchburchak shaklida bo'lib, uning asosi umurtqa pog onasiga qaragan, o'ng va chap tomon-dagi ikkala mushaklar esa tra-petsiyaning yonlarini hosil qila-di. Bu mushak tolalari har xil yo'nalishda ketadi, shuning uchun ular yuqori bo'limda bosh va bo'yinni orqaga tash-lash, o'rta bo'limda kurak suyagini ko'krak qafasining orqa yuzasiga yaqinlashtirish, pastki bo'limda kurakni pastga tortish kabi funksiyalarni ba-jaradi. Trapetsiyasimon mu­shaklar hamma bo'limlarining qisqarishida kuraklar bir-biriga yaqinlashadi. Bo'yinning shakli va perimetri hamda orqa yuza-da kuraklarning bo'rtib turishi trapetsiyasimon mushaklarning rivojlanganlik darajasiga ham bog'liqdir.
Orqaning keng mushagi uchburchak shakliga ega bo'lib, ta-naning eng keng mushagi hisoblanadi. Bu mushak orqaning bu-tun pastki va yon qismlarini qoplaydi. Orqaning keng mushagi bir uchi bilan umurtqa pog'onasining pastki oltita ko'krak umurtqalaridan to dum suyagigacha bo'lgan bo'limiga birikadi. Bu mushak ko'krakning katta mushagi bilan birgalikda ko'tarilgan qo'lni pastga tushiradi. Bundan tashqari, bu mushak yana qo'lni orqaga tortadi. Bu mushak orqadan qo'ltiq osti chu-qurchasini chegaralaydi.